De nacht wacht

Nog even en het is weer zover: de 24 Uurs Zeilrace. Dit jaar staat het evenement voor 25 en 26 augustus op de kalender. Niet alleen wordt er op klaarlichte dag gezeild, maar ook ‘s nachts. Wil jij ook een poging wagen om binnen 24 uur zoveel mogelijk mijlen te zeilen? Schrijf je dan snel in!

Nachtzeilen is voor bijna niemand routine. Juist dát maakt het varen van de 24 Uurs Zeilrace magisch en onvergetelijk. Kun je de hele nacht opblijven? Misschien wel. Maar: slaperig zijn is net zo gevaarlijk als dronken zijn. Waar het vooral om gaat, is lekker blijven zeilen ’s nachts. Mijlen maken en rakken varen.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Zeilen editie 08/2022
Tekst: Saskia Prins

Met de 24 Uurs Zeilrace spreek je al je nautische vaardigheden aan: navigeren, zeilen, meter, teamwork, trimmen, tactiek en conditie. Of je nu gaat voor de meeste mijlen of voor de gezelligheid, de race is voor iedereen een uitdaging. Wat gaat de wind doen dat weekend? Hoe verdeel je de taken? Waar ga je starten? Is de boot er ook klaar voor? De voorpret en voorbereidingen zijn al een ervaring op zich.
De start op vrijdagavond is overweldigend. Zo veel boten met hetzelfde doel. De eerste uren na de start maakt iedereen gretig zijn eerste mijlen. Dit is waarvoor je meedoet! De machinerie komt op stoom. En dan… gaat de zon onder. Natuurlijk wordt het elk etmaal overal ter wereld nacht, maar je beleeft dat zelden zeilend. En nu beleef je het heel intens op het IJssel- of Markermeer, samen met de honderden andere deelnemers aan de 24 Uurs. Sommige zeilers zijn misschien al buitengaats, daar waar de stroming een extra dimensie toevoegt aan het duister. Laten we eerlijk zijn: nachtzeilen is voor bijna niemand routine. Juist dát maakt het magisch en onvergetelijk.

Onder de horizon

In de nacht van vrijdag 26 op zaterdag 27 augustus staat de zon 10 uur lang onder onze horizon, van kwart voor negen ’s avonds tot kwart voor zeven ’s ochtends. Afhankelijk van het weer is het dan ongeveer 8 uur lang donker. Maar donker betekent niet dat je geen hand voor ogen ziet. Het betekent dat je alles heel ánders ziet en dat je (soms letterlijk) tegen dingen aanloopt die overdag niet zo opvallen. Een losse beker in de kuip. Een slordig opgeschoten lijn. Of hoe lastig reven kan zijn. Het is verbazingwekkend hoeveel je kunt zien in de nacht.
Een mens is geen nachtdier, maar onze ogen kunnen zich prima aanpassen aan het donker. Gebruik hoofdlampjes en zaklampen daarom spaarzaam en dim de verlichting op de apparatuur en in kajuit, kooi en wc. Vervang de binnenverlichting op een paar plekken door rode nachtverlichting: als je in wit licht kijkt, kan het wel tot een halfuur duren voor je ogen weer gewend zijn aan het donker. Rood licht houdt je ogen in de nachtmodus.
Nachtzeilen is ‘anders’. De beste tip is: dóé het, ervaar het. Zeil vooraf eens ’s nachts met je bemanning. Verken de sluizen als je naar het zout wilt. Probeer of je in het donker kunt reven en oefen met bijliggen – de ten onrechte vergeten groente van de zeilmanoeuvres. En geniet dan ook van de sterren en de rust op het water. Tijdens deze oefennacht hoef je het water niet te delen met 599 andere zeilboten. Beroepsvaart? Dat wel, die is er altijd. Ook tijdens de 24 Uurs! Als je de gelegenheid hebt om al een hele nacht door te varen, kun je beoordelen of er bij jou aan boord behoefte is aan een wachtsysteem.

© Laurens Morel

Onder zeil?

“Het fijne bij de 24 Uurs is dat je nog fit bent als de nacht begint,” zegt Chiel van Oppen. Hij heeft veel ervaring met lange tochten en wedstrijden. Bij de 24 Uurs maakte hij als voordekker deel uit van een team dat voor de punten ging. Ook wist hij met zijn eigen boot in de bovenste helft van het veld te eindigen. “We wilden eigenlijk vooral reglementair finishen; dat is voor veel boten een prima doel. Maar het liep zo lekker dat we steeds fanatieker gingen varen.” Onderweg werd er geen wacht gelopen: “Tegen de tijd dat je moe wordt, komt de zon op en krijg je weer frisse energie. Bovendien maak je relatief korte rakken, zodat je bezig blijft. Overdag dommelden we beurtelings wel even in.”
Bij de Ronde om Noord-Holland ben je al langer onderweg als het nacht wordt. En bij een oversteek vaar je veel langer eenzelfde koers, waardoor je makkelijker kunt slapen. Van Oppen: “Met de dynamiek van de 24 Uurs vind ik het moeilijk om echt onder zeil te gaan.”
Kun je de hele 24 Uurs Zeilrace opblijven? Misschien wel. Of misschien dénk je van wel. Slapen is essentieel om helder te blijven. Slaperig zijn is net zo gevaarlijk als dronken zijn. Denk er in elk geval met je bemanning over na. Als je een wachtsysteem wilt opstellen, kun je daar bijvoorbeeld in Zeilen veel informatie over vinden (Zeilen 7/2021). Ook de Kustzeilers geven je tips. En bedenk: na
de nacht heb je nog een hele dag om te genieten van het mijlen maken. En daarna volgt de grandioze gezamenlijke finish in Medemblik, waar iedereen moe maar voldaan neerstrijkt.

Buitenbocht

Of je wachtloopt of niet, je wilt als team lekker blijven zeilen deze nacht. Mijlen maken. Boeien ronden. Rakken varen. Overal zijn de contouren en de lichten van andere schepen te zien. Iedereen vaart (verplicht!) met een driekleurentoplicht. “Dat vond ik echt sprookjesachtig, om deel uit te maken van zo’n kralenketting van lichtjes op het water,” zegt Eric van der Leeuw, vast bemanningslid op een Winner 11.20. “Bij de boeien komt iedereen samen en kan het wel druk zijn. Soms komen er 10 of 20 boten uit verschillende richtingen. In het donker is de koers en snelheid van een ander lastiger in te schatten.” Als het even kan: vermijd het gedrang, houd afstand en vaart. Wel zo veilig. De wedstrijd wordt dit etmaal heus niet gewonnen met het loeistrak ronden van deze boei. Nee, echt niet. Een ruime bocht is beter dan een aanvaring.

De innerlijke mens

Veiligheid is ook gediend met goed eten. Je moet blijven eten om warm en actief te kunnen blijven én om te blijven nadenken. Je hersenen gebruiken wel 25 procent van je energie. ‘Preppen’ is hier het toverwoord: prepareer veel en favoriet voedsel in handige porties en pakjes, en zorg dat het voor het grijpen ligt. Een warme hap is geweldig, want het kan ’s nachts flink afkoelen. Ook krijg je het
’s nachts sneller koud door vermoeidheid.
Volg je eigen smaak, experimenteer vooraf en lees je in. Maak er vooral iets lekkers van. Warme dranken kun je klaarzetten in een thermoskan. Alcohol is deze nacht overigens geen goed idee. Volgens ervaringsdeskundigen kun je dat gemis moeiteloos inhalen; het eerste biertje in Medemblik voelt namelijk als een meter bier.

Na binnenkomst valt in de haven van Medemblik een nieuwe nacht over de honderden deelnemers aan de 24 Uurs. Het IJsselmeer ligt er weer bij alsof het een heel gewone nacht is. Jij weet na deze onvergetelijke nacht hoe magisch het kan zijn.

Lees hier meer over een etmaal lang zeilen

Omslagfoto: © Klaas Wiersma