Het nieuwe jaar inluiden met je oude noodvuurwerk een goed idee?

Vorig jaar overleed met de jaarwisseling een Nederlandse zeiler op de Stille Oceaan, doordat noodvuurwerk in zijn hand ontplofte. Naar aanleiding van het noodlottige ongeval riep de fabrikant het model valschermsignaal terug. Het is niet ongebruikelijk dat tijdens oud en nieuw valschermsignalen of handstakellichten, al dan niet over de datum, worden afgestoken. Je oude noodvuurwerk met oudjaar gebruiken, is echter strafbaar en zeker niet zonder gevaar. Maar hoe kom je er dan veilig van af?

Een uitgebreidere versie van dit artikel publiceerden we eerder dit jaar op de website. Met oudejaarsavond voor de deur lichten we nu in verkorte vorm de belangrijkste veiligheidsinformatie over valschermsignalen (ook bekend als vuurpijlen of lichtkogels) uit.

Zo werkt een valschermsignaal

Je bent op je boot, verkeert in een noodsituatie en hebt hulp nodig. Je besluit een valschermsignaal af te steken. Volgens de voorschriften (in dit geval van een Pains Wessex-signaal, het kan per merk verschillen) hou je het signaal stevig vast bij de handgreep, schroef je het rode dopje van de onderkant en richt je het signaal verticaal met gestrekte armen in de lucht, naar een richting waar mast en stagen geen belemmering vormen. Bij helder weer richt je hem recht omhoog, bij laaghangende bewolking richt je in een hoek van 45 graden. Wend vervolgens je hoofd af en geef een flinke ruk aan het touwtje.

Wat gebeurt er in het stuk noodvuurwerk?

Door de wrijving die dit touwtje veroorzaakt ontstaat er een vonk; je strijkt als het ware een lucifer af. De vonk ontsteekt het ontbrandingsmengsel, dat op zijn beurt de raketvoortstuwing aansteekt. De raket, met parachute en fakkel, vertrekt direct uit de koker en is na drie seconden op driehonderd meter hoogte. Met het laatste beetje brandstof van de raketmotor worden de uitwerplading en de fakkel aangestoken. De parachute klapt open en de fakkel gaat branden. Deze brandt veertig seconden bij een temperatuur rond de 3000 graden Celcius en heeft een lichtsterkte van 30.000 candela (de eenheid om lichtsterkte te meten – één candela komt ongeveer overeen met de lichtsterkte van één kaars). De fakkel is ’s nachts tot op een afstand van 27 mijl in de omtrek te zien.

Meer kans op missers

De ontbrandingen in een valschermsignaal volgen elkaar op als een cascade. Alles verloopt volgens plan als inderdaad alle onderdelen hun werk doen. Het uitvallen of deels functioneren van één onderdeel stuurt het hele apparaat in de war. De kans dat een valschermsignaal onjuist werkt is dus een stuk groter dan de kans dat een handstakellicht niet goed werkt, omdat er bij een handstakellicht minder stappen nodig zijn waarbij er iets fout kan gaan.

En als het fout gaat, kan het dus meteen verschrikkelijk fout gaan. Je (oude) noodvuurwerk voor de lol op oudejaarsdag afsteken, is dan ook geen goed idee. Het wordt namelijk vele malen heter, brandt langer en is een stuk gevaarlijker dan vuurwerk dat je op 31 december legaal af kunt steken. Daarnaast is het ook strafbaar om noodvuurwerk te gebruiken als je je niet in een noodsituatie bevindt. Op een veilige manier van je noodsignalen afkomen, blijkt in de praktijk echter nog niet zo makkelijk.

Waar lever je het in?

Thuis heb ik nog enkele oude noodsignalen liggen van mijn vorige boot. Waar moet dat heen? Vroeger kon het naar de milieustraat, maar dat mag niet meer. Ik bel het algemene informatienummer van de gemeente, waar ik wordt geadviseerd het spul een nachtje in een emmer te laten staan, zodat het door en door nat is. Daarna kan het gewoon in de grijze container. Nu moet een beetje noodsignaal ook nog aardig functioneren na een onderdompeling in water, dus ik uit mijn twijfels. “Dan kunt u misschien toch het beste bij de politie terecht.”

Leverancier

Ik bel met een bekende watersportzaak waar ik mijn noodsignalen normaliter koop. De dame aan de lijn geeft aan dat oude noodsignalen als service worden ingenomen. Na inname gaat het in de kluis en vervolgens wordt het door de leverancier weer teruggenomen. Wat er daarna mee gebeurt is haar niet bekend.

Distributeur

De regels zijn streng, zegt de distributeur. “Je kunt een pakketje noodvuurwerk niet zomaar met UPS meegeven. De vervoerder moet gecertificeerd zijn en nauwkeurig bijhouden wat hij vervoert. Zoveel gram van dit, zoveel exemplaren van dat. Zelfs voor het parkeren gelden speciale regels. Je hebt tenslotte wel een doos explosieven in de auto.” Het noodvuurwerk wordt opgeslagen bij een gespecialiseerd bedrijf in IJmuiden. Daar ligt het in een bunker.

Politie

Ik ga langs bij het plaatselijke hoofdbureau van de politie. De dienstdoende agent haalt de vuurwerkspecialist erbij. “Wat ermee moet gebeuren? Officieel in beslag nemen ter vernietiging. Waar het heengaat? Eerst hier in de vuurwerkkast en dan naar een gespecialiseerd bedrijf. U kunt het natuurlijk ook zelf laten afvoeren door zo’n bedrijf, maar dat kost wel wat.”