Een nacht doorvaren, hoe doe je dat?

Nachtzeilen. Veel zeilers beginnen er pas aan als het echt nodig is. De nacht is er immers voor om te slapen of voor een feestje. De angst dat het vaarwater in de donkere uren opeens bezaaid ligt met potentiële aanvaringsobjecten maakt blind voor de schoonheid van de nacht en het zeilplezier dat daarbij hoort. Tijd om licht te laten schijnen over deze duistere zaken nu de nachten nog zo aangenaam zijn.

Wachtlopen en slapen

Begin op tijd met rusten, en niet pas als je moe wordt. Ook al slaap je niet, van ontspannen liggen soezen rust je ook uit. Houd het wachtsysteem simpel en kies de wacht- en rusttijden niet te kort. Als je met z’n tweeën bent, is vier uur op, vier uur af een goed systeem. Bij onaangenaam weer kort je het in, bij rustig weer maak je de perioden wat langer.

Verlichting

Onze waarneming is ‘s nachts nooit constant. Felle lichten kunnen tot tijdelijke nachtblindheid leiden. Doorgaans duurt de lichtadaptatie van onze ogen na een verblinding enkele minuten, maar is pas na circa een uur weer helemaal optimaal. Het is niet voor niets dat we onze eigen navigatieverlichting zo goed mogelijk voor het eigen oog moeten afschermen en we in de kajuit gebruik maken van rood licht. We vroegen onze lezers hoe zij dat ‘s nachts doen, bekijk hier de video-compilatie.

Deze video is gemaakt in samenwerking met Petzl.

Verkeer

Bij omliggend scheepsverkeer zijn er een paar basisregels die de veilige passage mogelijk maken. Alle schepen boven de zeven meter maken gebruik van sectorlichten. Zo zal er over een hoek van 112,5 graden aan weerszijden van de boeg aan bakboord een rood licht schijnen en aan stuurboord een groen licht. De rest van de 360 graden –135 graden – neemt het witte heklicht voor z’n rekening.

De vuistregel luidt dat wanneer je een groen boordlicht over stuurboord ziet of een rood boordlicht over bakboord, er op dat moment bij gelijkblijvende koers en snelheid geen gevaar voor aanvaring is. Nu is het zaak de lichten goed te blijven peilen. Verandert de peiling niet, dan is het tijd voor een koers- of snelheidswijziging, het is aan te raden om koerswijzigingen groter dan twintig graden te maken. Een heklicht is veilig zolang dit niet dichterbij komt doordat je het inhaalt. Alle andere navigatieverlichting die boven op de boord- en heklichten komen, zijn merendeels daar om aan te geven dat een schip minder wendbaar is door de aard van z’n werkzaamheden, grootte of lading.

Veiligheid

In het donker vaar je eigenlijk meestal veiliger dan overdag. Overdag is er zoveel visuele input dat we vaak wat losjes omgaan met veiligheid, omdat we denken het wel te zien aankomen. Door de angst van het niet kunnen zien staan de snorharen van menig zeiler ’s nachts opeens stijf van de alertheid. We peilen beter, checken het lood, zetten de positie in de kaart, we gaan bewuster met elkaar om, dragen automatisch een reddingvest en houden alert de uitkijk. In die zin is het nachtzeilen een goede oefening om in een groep te doen. Warm blijven en goed eten is ook een veiligheidsitem, want een goede gesteldheid is de basis voor een veilige zeiler. Zorg voor voldoende laagjes en droge kleren benedendeks. Voor vertrek is het aan te raden voor iedereen die wachtloopt overeen te komen welke lichtmerken je tegen zult komen en dus op moet letten. Zorg voor een goede overdracht en maak voor de gemoedsrust van te voren afspraken over aanlijnen en het dragen van een reddingvest.

10 tips voor nachtzeilen

1. Begin op bekend water en met stabiel weer in de maanden met de warmste en kortste nachten.
2. Neem meer kleding en voedsel mee dan je overdag nodig zou hebben. Een hongerige, koude zeiler is een gevaar voor iedereen.
3. Bereid de boot voor: navigatieverlichtingscheck, accucheck, reefmogelijkheden en tuigage. Maak alles zeevast.
4. Zet duidelijke doelen neer en maak een gedetailleerd navigatieplan. Wat ga je tegenkomen?
5. Maak een plan B.
6. Zorg voor duidelijke nachtorders voor de wachten. Deel de wachten in met in ieder geval één ervaren zeiler.
7. Houd altijd een uitkijk, zowel rondom als op het lood.
8. Draag een licht en zeilmes bij je en weet hoe je alarm moet slaan; welke oproepmogelijkheden er aan boord zijn.
9. Zorg voor stilte en rust aan dek. De afgaande wacht moet goed kunnen rusten. Maar wees ook niet bang hem te wekken indien iets niet duidelijk is.
10. Is er geen wachtsysteem? Ga nooit te lang door, weet wat je uitwijkmogelijkheden zijn.

 Verder lezen

Uitgebreide artikelen over varen in de nacht vind je in:

• Zeilen november 2015, pagina 64
• Zeilen juni 2016, pagina 56
• Zeilen augustus 2016, pagina 98
• Zeilen maart 2018, pagina 104

Je leest deze nummers als abonnee eenvoudig terug via www.zeilen.nl/digitaallezen
Ben je nog geen abonnee? Kijk dan op www.zeilen.nl/abonnee

Omslagfoto: Anja Valk