Sailors for Sustainability: schitterend Suriname

“Palmbomen in zicht, we zijn er bijna!”, roept Ivar als hij Floris bij het eerste ochtendlicht wakker maakt. We zijn onderweg van Brazilië naar Suriname en hebben een tussenstop gepland voor de kust van Frans-Guyana, bij de Îles du Salut. Maar als we de motor starten om de ankerbaai aan te lopen, gebeurt er iets geks. Een ijzig gejank doordringt de kuip, gevolgd door de geur van verbrand rubber. Verschrikt zet Floris de motor uit. “Op het zeil ankeren!”, beslist Ivar. Makkelijker gezegd dan gedaan, want tussen de eilanden in de beschutte baai werken de stroming en steeds wegvallende wind bepaald niet mee.

“Dan maar hier”, roept Floris als hij het anker laat vallen. Zodra we vastliggen, strijken we het grootzeil en duikt Ivar de motorruimte in: nóg meer gejank en verbrand rubber. “Ik denk dat de koelwaterpomp is vastgelopen en de V-snaar daardoor warmloopt”, luidt zijn voorlopige conclusie. Ivar demonteert de pomp. Die draait inderdaad niet meer. Helaas krijgen we het ding met geen mogelijkheid open om het binnenwerk te bekijken. Ook hebben we geen reservepomp bij ons. Zonder koelwater kunnen de gloeiendhete uitlaatgassen onze kunststof uitlaatslang razendsnel beschadigen. Hoe komen we straks zonder motor de Surinamerivier op?

Sandwich

“Laten we proberen te zeilen”, oppert Ivar als de lage kust van Suriname een paar dagen later aan de horizon verschijnt. In de aanloop van de rivier lukt dat prima dankzij een stevige bries. Maar al snel is de wind weg, krijgen we een forse stroom tegen en valt de avond. We besluiten te ankeren bij Fort Nieuw-Amsterdam. “Morgen verder”, zucht Ivar. Helaas laat de wind het ook de volgende ochtend afweten. Zou een visser ons dertig mijl stroomopwaarts naar Marina Waterland willen slepen? “Daar kunnen we niet op rekenen”, oordeelt Floris. “En de eerste medezeiler die we kennen, komt pas over vijf dagen.”

In de sandwich

We besluiten havenmeester Noël om hulp te vragen. Hij regelt meteen twee korjalen die rond laagwater aan komen scheuren. De slanke houten schepen maken zich aan weerszijden stevig vast. Als een soort sandwich – met Luci als beleg – varen we de Surinamerivier op. Eerst slingeren we langs Paramaribo, dan gaan we onder de gigantische Wijdenboschbrug door. Daarna wordt het landschap steeds groener en varen we langs voormalige plantages richting veilige haven.

Helpende handen

Als we bij de drijfsteiger van Marina Waterland aankomen, stroomt het nog steeds flink. Hoe krijgen we Luci schadevrij in de box? De korjaalschippers weten gelukkig wat ze doen. Ze manoeuvreren de hele sandwich tot vlak bij de steiger. Noël staat al klaar, geflankeerd door Jacqueline en Jeroen: de Nederlandse bemanning van onze buurboot SY Lonna. Dankzij alle helpende handen meren we probleemloos af. We zijn er!

Blij dat we in de Waterland marina zijn – foto Noël Pauw

Tijdens een welkomstdrankje vertelt Noël dat hij vervoer naar de stad heeft geregeld, en ons ook al heeft ingecheckt bij de maritieme autoriteiten. De wifi heeft kuren, maar onze lieve havenburen stellen hun Starlink-internetverbinding ter beschikking. Wat een mazzel, al die helpende handen!

Ellende én hoop

Terwijl Luci veilig aan de steiger ligt, kunnen wij Suriname ontdekken. Bij de voormalige plantage Peperpot, tegenwoordig museum en natuurgebied, leren we van alles over de ellendige koloniale geschiedenis. Honderdduizenden mensen werden vanaf de 17^e eeuw uit Afrika gehaald, hier tot slaaf gemaakt en uitgebuit – veelal door Nederlandse plantagehouders. Voordat zo’n plantage koffie of suiker opbracht, moest er jarenlang worden gezwoegd om het land te ontbossen en sloten te graven. Allemaal met de hand. We proberen ons voor te stellen hoe ongelooflijk zwaar het plantagewerk moet zijn geweest. Wij hebben het al warm als we een rondje over het terrein wandelen. Veel tot slaaf gemaakten probeerden aan deze ellende te ontsnappen, ondanks de wrede straffen die daarop stonden. Zij die het haalden, trokken zuidwaarts het regenwoud in en stichtten daar hun eigen dorpen.

Voormalige plantage Peperpot is nu een museum

In het museum van Fort Nieuw-Amsterdam lezen we dat de slavernij in de Nederlandse koloniën in 1863 werd afgeschaft. Na ruim 200 jaar, ook al duurde het in Suriname helaas nog tien jaar voordat de tot slaaf gemaakten écht vrij waren. Toch is de afschaffing van de slavernij een belangrijk keerpunt in de geschiedenis. Daarna moesten plantagehouders hun arbeidskrachten immers gaan betalen. Als reactie hierop werden vooral mensen geronseld in Azië. Veel Hindoestanen, Javanen en Chinezen kwamen naar Suriname om hun geluk te beproeven. Zo ontstond hier een mengelmoes van culturen.

Koloniale gebouwen in hartje Paramaribo

Als we door Paramaribo lopen, zien we die culturele diversiteit nog altijd terug. Typisch Nederlandse gebouwen uit de koloniale periode staan naast moskeeën, tempels en Chinese winkels. Terwijl we ons tegoed doen aan de lekkerste roti die we ooit hebben gegeten, dringt nog sterker tot ons door hoe bijzonder en impactvol de afschaffing van de slavernij is geweest. Een internationaal beroep op onze collectieve moraliteit bleek uiteindelijk sterker dan de economische belangen van de heersende elite. Dit besef sterkt ons in onze overtuiging dat wij, als mensheid, al die duurzaamheidscrises op kunnen lossen.

Leve het regenwoud

En dan krijgen we ineens heuglijk bericht uit Nederland: onze vriend Herbert heeft een nieuwe koelwaterpomp gevonden. Helpende hand Noël regelt het transport. Ondertussen trekken wij het Surinaamse binnenland in. Vanuit een basiskamp wandelen we naar de Fredberg, genoemd naar zijn ontdekker. Onze gids Fabian, een broer van Fred, leidt ons via een kronkelend pad naar boven.

Gids Fabian vertelt honderduit

Onderweg vertelt hij honderduit over de verschillende bomen en planten die we tegenkomen, inclusief hun toepassingen voor de mensen. Vanaf de top bewonderen we de zonsondergang boven het eindeloze groen van het Surinaamse regenwoud. Ademloos zien we het licht boven de groene kleurenpracht veranderen van warm geel naar dieporanje. “Ondanks de toenemende houtkap, bestaat ruim 90% van Suriname nog altijd uit oorspronkelijk regenwoud”, weet hij te vertellen. Er is dus nog een heleboel te beschermen. Fabian heeft ook een vogelkijker meegenomen. Met zijn scherpe oog en fabelachtige natuurkennis schotelt hij ons de meest iconische vogels voor, waaronder – tot onze grote vreugde – de zeldzame rotshaan. Ook neemt hij ons mee voor een avondwandeling. Onderweg zien we niet alleen miljoenen vliegende insecten, maar ook verschillende slangen, spinnen, schorpioenen en zelfs een kaaiman. De immense biodiversiteit duizelt ons.

Gespot_ de zeldzame rode rotshaan

Geen haast

Na de regenwoudexpeditie gaan we op weg naar Jaw-Jaw, een afgelegen dorpje waar voornamelijk afstammelingen van gevluchte tot slaaf gemaakten wonen. In Atjoni stappen we in een korjaal; wat gaan die dingen hard als ze geen zwaar stalen zeiljacht mee hoeven te slepen! Ivar kijkt bewonderend naar de schipper, die geroutineerd en al slalommend ongemarkeerde rotsen en ondieptes ontwijkt. Als we bij Jaw-Jaw uitstappen, beseffen we dat alleen deze rivier het dorpje met de bewoonde wereld verbindt.

De korjaal verbindt Jaw-Jaw met de buitenwereld

Wij nemen onze intrek in een prachtige hut. Gastheer Bele vertelt dat hij lang in Nederland heeft gewoond, maar toch naar zijn geboortedorp is teruggekeerd. Dankzij hem leren we een aantal dorpelingen uit de kleine, gastvrije gemeenschap kennen. Een vrouw bakt brood van cassavewortelmeel. Ze vertelt dat de cassave van haar eigen kostgrondje komt, zoals ze hier moestuintjes noemen. Verse vis vangen ze in de rivier. Bananen, kokosnoten en papaja’s komen gewoon van de bomen. Het leven is hier eenvoudig, niemand heeft haast.

Ons prachtige onderkomen in Jaw-Jaw

Verlauwend water

Wanneer we vol van alle indrukken weer aan boord zijn, komt Noël met een doos aanlopen. Inhoud: onze nieuwe koelwaterpomp! We kunnen hem wel omhelzen, zo blij zijn we. Ivar gaat direct aan de slag en de pomp blijkt perfect te passen. Even testen – de koelwaterstraal is sterker dan ooit. We trekken onze zwembroeken aan en duiken het warme rivierwater in. Het verkoelt ons niet zoals het de motor doet, maar we spoelen zo in elk geval het kluszweet van ons af.

De nieuwe koelwaterpomp is gearriveerd

Zó veel lieve, gastvrije mensen, prachtige natuur en heerlijk eten. Wat is Suriname toch schitterend!

Meer informatie? Kijk hier voor duurzame oplossingen en de zeilavonturen van Sailors for Sustainability.