Blog Anna Noord: de lachende zalm

“Valt het jou ook op dat we de deze reis vrijwel nergens troep in het water zien drijven?” zeg ik tegen Wietze. “Nou,” zegt Wietze peinzend, “normaal zou ik je gelijk geven, maar er drijft iets geks voor ons. Misschien logisch, zo vlak bij een grote stad als Turku. Pak de verrekijker eens.” Mijn mond valt open. “Wietze, het is een eland!” “Wat?” “Een eland, daar! Hij zwemt!” Ik grijp de camera; gelukkig zwemt hij niet zo snel en komt-ie mooi op de foto.

Een klein uur later maken we vast in de stadshaven van Turku, die in de rivier Aura ligt die dwars door de stad loopt. Heerlijk centraal. Een groot kasteel, een maritiem museum, prachtige kerken en pleinen: we kunnen ons hart hier ophalen aan historie en cultuur.

Neem mijn auto maar

Al gauw staat Ari op de steiger. Deze vriendelijke Finse zeiler liep ik bijna omver toen we een paar havens geleden aan de hoge wal aan wilden leggen in harde wind. Ik stormde met de meerlijnen over de kade en had niet helemaal in de gaten dat drie gezellige Finnen klaarstonden voor een praatje. Het werd me vergeven; ik geloof dat ze het wel grappig vonden. Ari woont in Turku en neemt ons mee om gezellig te gaan lunchen.

Het gesprek komt op onze plannen. “We willen graag naar Inkoo, aan de zuidkust,” leg ik uit. “Onze vrienden Auli en Hannu wonen daar.” Ari’s ogen twinkelen: “Dé Auli en Hannu?” Ik knik. “Ze zijn met hun boot Manta sinds een paar maanden weer thuis na een wereldomzeiling van 12 jaar. We hebben elkaar onderweg vaak ontmoet.” Auli en Hannu zijn hier erg bekend: voor het Finse zeilblad Vene hebben ze jarenlang verslag gedaan van hun avonturen. Ari peinst even en zegt dan: “ik heb nog een reserve auto. Die kunnen jullie wel meenemen.” We staan paf van zoveel gulheid.

Zin in eigen land

Het is een heerlijk weerzien. Manta ligt veilig in de thuishaven en ze genieten van het landleven in hun huisje in de bossen. We gaan cantharellen zoeken en plukken een emmer vol bosbessen. Verrukkelijk.

Als Auli en ik in de sauna zitten, buitelen de zeilverhalen over elkaar heen. Terwijl ze een vers blok hout in de saunakachel gooit, zegt ze: “na al die landen die we bezocht hebben, merk ik dat ik echt zin heb om de Finse eilanden weer te gaan verkennen. De archipel bij Turku is prachtig. De natuurhavens zijn de beste, maar er zijn ook zoveel kleine havens bij veerstoepen of bij kleine dorpen op de eilanden.” Al pratend, en later ook met Hannu en Wietze, krijgen we een leuk lijstje van eilanden bij elkaar. Na een paar dagen nemen we hartelijk afscheid en gaan we weer naar onze Anna Caroline in Turku.

Als de brandweer

De schoolvakanties zijn vrijwel voorbij, dus we merken dat het aanmerkelijk rustiger is overal. We varen ontspannen met prachtig weer naar de leuke plekken toe, die vaak twee namen hebben. Finland is officieel tweetalig: Zweeds en Fins. Vijf procent van alle inwoners spreekt Zweeds; zij wonen met name aan de zuidwestkust. Alle aanduidingen zijn daar tweetalig. Een populaire haven is Nauvo, maar in het Zweeds is de naam Nagu. Turku is bijvoorbeeld Åbo in het Zweeds. Je moet dus steeds goed opletten.

In Näsby staat de uitbaatster van het eetcafé, die ook havenmeester is, naar ons te zwaaien als we aan komen varen. “Ga hier maar liggen.” Dankbaar maken we aan de oude veersteiger vast, blij dat we vandaag verlost zijn van het gedoe met de meerboeien.

Vrij snel komt er een stoere boot aan de andere kant van de steiger te liggen; we zien mensen in pakken die duidelijk met hulpverlening te maken hebben. Nieuwsgierig maken we een praatje. Markus, de leider van het team, legt uit: “wij zijn vrijwilligers bij de brandweer.

In Finland zijn er stations met professionele brandweerlieden en stations met vrijwilligers. In deze regio zijn bijvoorbeeld 8 stations met professionals en 67 stations met vrijwilligers. We blussen branden, maar we doen ook hulpverlening op het water: voor ons team zijn dat iets minder dan 100 reddingen op het water per jaar. De overheid betaalt voor het materieel, maar de uren voor inzet en trainingen worden door de vrijwilligers geleverd.” “En hoe zit het dan op zee?” vraagt Wietze. “Dat doet Raja, de Finse kustwacht. Zij hebben twee Marine Rescue Coordination Centers: in Helsinki en in Turku. In principe komen daar de hulpvragen binnen: de afhandeling ervan gaat naar ofwel de brandweer ofwel naar Raja-schepen die in de regio zijn.

Het kan ook voorkomen dat plezier- of beroepsvaart gevraagd wordt om te ondersteunen. Als buitenlander word je in principe kosteloos geholpen, tenzij het iets is dat je had kunnen voorkomen, zoals zonder brandstof komen te zitten. Dan worden commerciële tarieven toegepast of worden commerciële bedrijven ingeschakeld.” Grijnzend poseren ze voor de foto, voordat ze weer verder gaan met hun oefendag.

Kustwachtstation en baars

Het kleine eilandje Bärö is heel bekend in de zeilersgemeenschap. We kregen regelmatig het advies om er naar toe te gaan. De reden? Er is een leuke, 40 meter hoge uitkijktoren vanwaar je een prachtig uitzicht hebt over de archipel.

En het restaurant: Glada Laxen. De Lachende Zalm. De specialiteit? Baars. Ik kan me voorstellen dat die zalm daar om moet lachen. Markku is de onvermoeibare gastheer op het eiland. Hij sprint naar aankomende boten, verwelkomt iedereen hartelijk en scheurt ook nog met een kleine motorboot naar omliggende eilanden om gasten van veerstoepen op te halen.

Hij legt uit: “dit was tot 1995 een kustwacht station. We hebben daarom nog steeds slaapkamers hier, waar nu dus gasten kunnen slapen. Zo’n 30 jaar geleden werd het een restaurant dat, vanwege die baars, een klinkende reputatie opgebouwd heeft.  Ik ben hier sinds drie jaar de manager en geniet elke dag weer van de gezelligheid in de drukke haven.” Na het eten moet hij nog even iets ophalen op Enklinge, het eiland waar hij woont.

We mogen met hem mee in het motorbootje en kijken rond in een schattige kleine haven en in een klein openluchtmuseum: een oude boerderij met stallen. Hoog op een plank staat een slee. De zon straalt nog steeds op deze warme dag. Het is zo moeilijk om je voor te stellen hoe het er hier uit ziet met ijs en sneeuw.

Clubhaven

Nog een parel in de archipel is Rödhamn, een brede baai ten zuiden van het hoofdeiland van Åland. “Wat een heerlijke dag”, zucht ik tevreden. Wietze lacht: “ja, het is een beetje wrang dat we een windloze dag zo mooi vinden.” De motor doet het werk, de zon schijnt en de omgeving is prachtig: de typische roze granieten rotsen, het diepe groen van de naalbomen en het knalblauwe water.

Op Rödhamn staan een oud radiostation en wat verspreide huizen. Het is een clubhaven, zoals je die wel meer ziet in Finland en Zweden. De club heeft een hoofdvestiging en daarnaast een aantal havens die verspreid in de archipel liggen. Soms zijn deze havens alleen toegankelijk voor leden van de club, maar meestal kun je er, uiteraard tegen betaling, ook als niet-lid liggen. In het kleine café vinden we het gezellige stel dat de haven runt. De zelfgemaakte kaneelbroodjes kunnen we niet laten liggen en met plakkerige handen slenteren we daarna over de rotsen. Weer zo’n plek waar je altijd zou willen blijven.

Afscheid van Finland

Tien mijl verderop ligt Mariehamn, de hoofdstad van Åland. Twee jaar geleden waren we hier ook en genoten van het gezellige stadje en het mooie uitzicht op de Pommern, het grote graanschip dat hier ligt te pronken voor het scheepvaartmuseum. “Heb jij naar het weer gekeken?” zegt Wietze somber, als hij de koers uit zet naar onze volgende bestemming. Ik knik, met dezelfde somberte.

“Gotland in één keer vanuit Mariehamn gaat ‘m niet worden. Er komt vreselijk harde zuidwestenwind aan,” zegt hij. “Volgens mij moeten we eerst maar oversteken naar de archipel bij Stockholm en daar schuilen. Dan proberen we het van daar uit wel.” Ik leg met een zucht het reisgidsje weg. Het weer beslist, zoals altijd. En ach, de scheren zijn ook gezellig.

Mariehamn, Åland, augustus 2024

Tekst en foto’s Wietze van der Laan en Janneke Kuysters