Je boot (zeil)klaar voor de winter in 4 stappen

Speciaal voor iedereen die van plan is een paar keer te gaan zeilen in de wintermaanden: maak je boot winter-zeilklaar. In vier stappen bereid je je boot voor op de kou, maar op zo’n manier dat je ook snel het water op kunt. Voor als dat mooie winterweekend zich aandient.

Stappenplan

1. Koelvloeistof in je buitenkoelwatercircuit
   – Alternatief: Blaas het water uit de motor
2. Blaas de afsluiters droog
3. Pomp lucht in het toilet
4. Fabriceer een dagtankje

Tussenoplossing: klaar voor een mooie zeildag

Zet je je boot op de kant, maak je de boot van top tot teen winterklaar in het water of zeil je gewoon door in de winter? Dat laatste is zeker aantrekkelijk. Op een mooie winterdag – zonder zomerdrukte en met een waterig winterzonnetje – is het vaak adembenemend mooi op het water. Als je ervoor zorgt dat de boel binnen warm en droog blijft, kun je ook in de koudere maanden prima de zeilen hijsen. Maar als je daarna de boot achterlaat in de haven, is de kans groot dat kou en vocht toch binnendringen. En eenmaal thuis bij de open haard wil je je geen zorgen maken over een kapotgevroren motor of lekkende leidingen die je boot langzaam laten afzinken. Daarom kiezen we dit jaar voor de tussenoplossing: we maken de boot winter-zeilklaar. Ofwel, we laten de boot in het water, maar wel op zo’n manier dat kou en vocht de boot geen schade kunnen toebrengen. Zodat we op een mooie heldere winterdag meteen het water op kunnen.

Stap 1: koelvloeistof in je buitenkoelwatercircuit

Bij indirect gekoelde motoren heb je grofweg twee keuzes voor het winterklaar maken. De eerste is om het hele buitenkoelwaterciruit te vullen met koelvloeistof. Hiervoor haal je de aanzuigslang van de waterpomp los van de wierpot en hang je de slang in een emmer koelvloeistof, totdat de motor het er bij de uitlaat weer uitspuugt. Koelvloeistof heeft goede antivries- en anticorrosie-eigenschappen, maar is slecht voor het milieu. Het is dus zaak om het spul bij de uitlaat netjes op te vangen. Dat klinkt mooi, maar het is in de praktijk knap lastig als daar niet precies een emmer onder past (foto 1). Steeds meer zeilers gebruiken daarom drinkwaterantivries in plaats van koelvloeistof. Dat is minder schadelijk voor het milieu als je het niet kunt opvangen (wel jammer voor je portemonnee wanneer je dit meerdere keren in een winter doet).

Alternatief Stap 1: blaas het water uit de motor

Het alternatief is om al het buitenwater uit de motor af te tappen. De buitenwaterpomp en de warmtewisselaar zijn met het loshalen van een paar schroeven en een slangenklem af te tappen. Daarna wordt het lastig, want er moet een aantal vrijwel onbereikbare slangen los om onder andere de oliekoeler van de keerkoppeling watervrij te maken. Gelukkig hoeft dat ook niet als je het water met een krachtige luchtpomp uit je motor blaast. Dat kan gemakkelijk via de wierpot als je eerst de impeller uit de waterpomp haalt. Daar zijn wat handigheidjes voor.

Allereerst: vervang de schroefjes van de waterpompdeksel door kartelmoeren (foto 2). Een handig stappenplan hiervoor vind je in Zeilen 2/2017: Sneller bij de impeller. Zorg ook voor een tangetje zodat je goede grip hebt op de impeller, en je deze (of het pomphuis) niet per ongeluk beschadigt (foto 3). Steek vervolgens met een goed passend mondstuk de luchtslang van de pomp in de afvoeropening van de wierpot en laat de luchtpomp een minuut of vijf zijn werk doen (foto 4).

Een beetje tape om het mondstuk biedt uitkomst als het niet uit zichzelf perfect afsluit. De eerste keer dat je dit doet is het verstandig om daarna toch alles volgens de gebruiksaanwijzing af te tappen. Zo weet je zeker dat deze methode ook bij jouw boot al het water uit het systeem blaast.

Stap 2: blaas de afsluiters droog

Via de inlaat van de wierpot kun je op dezelfde manier de afsluiter van de koelwaterinlaat leegblazen. Aan enthousiast geborrel onder de boot hoor je dat de pomp zijn werk doet. Doe de afsluiter dicht terwijl de luchtpomp draait, zodat de slang en de afsluiter gevuld blijven met lucht. Bij het meest voorkomende type, de kogelafsluiter, moet vooral die kogel watervrij zijn. Anders zit het water daarin opgesloten en kan de kogel kapotvriezen.
Afhankelijk van het type afsluiter en de staat waarin deze verkeert, is er het risico dat er na het droogblazen en afsluiten weer buitenwater in de kogel komt. Of dat wat water rondom de kogel bevriest. In beide gevallen loop je het risico dat hierdoor de afsluiter kapotvriest. Kies bij twijfel daarom voor het klassieke alternatief: zet de afsluiter dicht, giet drinkwaterantivries in de wierpot of met een trechter in de slang en doe de afsluiter twee keer open en dicht.

Bij andere soorten afsluiters zoals de Blake-afsluiter is er geen ruimte waar water kan worden opgesloten. Afsluiters van kunststof, bijvoorbeeld Marelon, zijn corrosievrij en hebben als voordeel dat ze goed blijven afsluiten, zodat er na het droogblazen geen water in en om de kogel komt. Tip: mocht je binnenkort een keer de afsluiters moeten vervangen, dan is dit iets om rekening mee te houden.
Voor alle andere afsluiters in de boot geldt dezelfde procedure, al zal je daarvoor soms wel een slang moeten losmaken. Als de slang goed bereikbaar is, kun je er ook zelf flink in blazen.

Stap 3: pomp lucht in het toilet

De standaardmethode om het toilet aan boord vorstbestendig te maken, is door het hele waterciruit te vullen met antivries. Ook hier biedt de luchtpomp een alternatief. Haal de inlaatslang van de pomp en maak de inlaatafsluiter klaar zoals in stap 2 beschreven (foto 5). Pomp dan het inlaatdeel van de toiletpomp zelf leeg zoals je normaal doortrekt, met het handeltje op leegpompen en vervolgens op doorspoelen.

Het laatste beetje water onder in de pot, in de slang en de afsluiter kun je wegblazen met de luchtpomp. Met pvc-stukken uit de bouwmarkt maak je gemakkelijk een passtuk. Een strookje celrubber en een laagje tape zorgen voor een goede afsluiting in de pot (foto 6).

Stap 4: fabriceer een dagtankje

Voor het drinkwatersysteem luidt het advies doorgaans: maak de tank leeg, tap de pomp af en blaas de leidingen en kranen droog. Of: vul het circuit compleet met drinkwaterantivries. Nu is het nogal een gedoe om het hele systeem voor een weekendje zeilen gebruiksklaar te maken en daarna weer winterklaar te maken.
De oplossing is hier: fabriceer een dagtankje. Dat kan zoiets simpels zijn als jerrycan die je onder de gootsteen vastzet (foto 7), met een handpompje vlak daarboven op het aanrecht gemonteerd (foto 8).

Overigens komt zo’n zelf gemaakt tankje ook in het zomerzeilseizoen goed van pas: als je de grote tank(s) alleen gebruikt voor het water dat niet door de inwendige mens gaat, dan hoeft hier ook geen duur filter meer op. Een paar 10-litertankjes zijn dan voldoende voor een paar dagen drinkwater. Verder van huis, waar water uit de kraan minder smakelijk of zelfs ongezond is, kun je dan zelfs de grote waterkannen uit de supermarkt onder de drinkwaterkraan zetten.

Tekst en beeld: Jasper Themans.
Zoals verschenen in Zeilen #1

Omslagfoto: flickr: thisislaksa