Recordhoeveelheid sargassowier

Fonteinkruid is voor zeilers op het Marker- en IJsselmeer en de randmeren een welbekend jaarlijks terugkerend probleem. Zodra de temperaturen zomers oplopen, vindt de plant woekerend een weg naar het wateroppervlak. Op de ondiepere delen van het vaarwater ondervinden veel zeilers hinder van de waterplanten die aan je roer of kiel blijven hangen. Minder bekend, maar even vervelend als het aan je boot hangt, is het sargassowier dat nu in recordhoeveelheden op de Atlantische Oceaan drijft.

Great Atlantic Sargassum Belt

De Great Atlantic Sargassum Belt – de officiële naam voor de verzameling zeewier van duizenden kilometer lang die tussen de Golf van Mexico en de westkust van Afrika drijft – bestond eind maart dit jaar uit ongeveer 13 miljoen ton wier, meldt Sargassum Monitoring. En dat is een recordhoeveelheid, zo berekenden onderzoekers die het sargassowier via satellieten volgen. Het zeewier ontstaat in voedselrijke wateren bij de kust van Noord- en Zuid-Amerika, vooral in de Golf van Mexico, schrijft National Geographic. Vervolgens voert de Golfstroom het mee naar de Sargassozee, die zelfs zijn naam dankt aan de grote hoeveelheden sargassowier. De zee is een regio in de Atlantische Oceaan, omringd door oceaanstromingen; de Golfstroom in het westen, Noord-Atlantische stroom in het noorden, in het oosten de Canarische stroom en in het zuiden de Noord-Atlantische equatoriale stroom.

Columbus had er al last van

Niet alleen badplaatsen in het oosten van de Verenigde Staten en de Carieb vrezen deze zomer voor veel overlast als het wier aanspoelt op de stranden. Ook zeilers ondervinden hinder van de enorme hoeveelheden wier op zee. Santa María van Christoffel Columbus had al last van het wier in 1492, schrijft National Geographic. Op sommige plekken was het wier toen al “zo dik dat het de schepen tegenhield”, aldus een aantekening in het logboek van het schip.

Net als het beruchte fonteinkruid blijft het drijvende wier namelijk aan je roer of kiel hangen wanneer je er doorheen vaart. En als je eenmaal wat wier gevangen hebt, zakt je snelheid er aanzienlijk door. Je zult het spul dus weer moeten zien te lozen. Soms is even heftig insturen genoeg om het wier af te schudden, maar vaker moet je flink in zijn achteruit voordat het allemaal loslaat. En als zelfs dat niet werkt, zit er niets anders op dan onder je boot duiken en de planten met de hand verwijderen.

Zeven keer in z’n achteruit op een oversteek

Deelnemers van recente edities van de ARC, de trans-Atlantische rally voor vertrekkers, melden dat het wier op de oversteek echt hinderlijk kan zijn, schrijft Noonsite in een artikel. Deelnemer Jürgen Wennberg schrok bijvoorbeeld op van een alarmerende trilling toen ze voor de wind zeilden op een Elan 410. “Als eerste controleerden we de bevestiging van de kiel, maar alles zat nog goed vast aan de romp. Vervolgens keken we of de trillingen misschien afkomstig waren van de roerkoning; maar ook dat zag er goed uit. De volgende inspectie was van het onderwaterschip, met een GoPro-camera op een lange stok. Wat bleek: zeewier rond de kiel, schroef en roer. We hebben de spinnaker naar beneden gehaald, draaiden in de wind en hebben de boot achteruit laten drijven om het zeewier los te krijgen. Dat hebben we tijdens onze oversteek zeven keer moeten doen.”

Geen ondoordringbare soep

De sargassum-strook is gelukkig echter geen gigantische hoeveelheid ondoordringbaar zeewier, maar een verzameling losse, bijeen gestroomde grote of kleinere velden. Binnen de strook beslaat zeewier gemiddeld minder dan 0,1% van het oceaanoppervlak. De ongekende groei van het sargassowier sinds 2011 is volgens het sargasso-observatieteam te wijten aan klimaatverandering en menselijke invloeden. De opwarmende oceanen creëren een gunstigere omgeving, waarin de waterplant goed gedijt. Ook kunstmest en rioolwater dat in zee wordt gedumpt, leveren het wier meer voedingstoffen. Het zeewier is een belangrijke habitat en essentiële voedselbron voor veel zeedieren. De explosieve groei van de afgelopen jaren is echter “teveel van het goede”, aldus marien bioloog Brian Lapointe.

Omslagfoto: David Lawrence