Zorg dat je boot veilig op de bok staat

November, de maand dat je wellicht je jacht op de kant laat zetten. Vaak heb je een ‘adresje’ waar je al jaren lang je jacht op de kant laat zetten. Maar hoe pak je het aan als dit niet het geval is?

Ervaring leert

In navraag bij een aantal jachthavens en werven blijkt dat er voor het hijsen en opbokken van zeiljachten geen bindende voorschriften of keurmerken zijn die de jachteigenaar verzekeren van de expertise in het hijsen en opbokken van zijn of haar jacht. “Ik doe dit al jaren en heb dus veel ervaring. Ik laat ook niet toe dat de eigenaar aanwezig is bij het hijsen, want dan krijg je het ‘beste schippers staan aan wal’ gebeuren dat het hijsen alleen maar bemoeilijkt”, aldus één werfbaas. Een andere; “Het is gewoon een pure ervaringskwestie, want er zijn geen hijsopleidingen of zoiets dergelijks. Bij ons mag de eigenaar er best bij zijn, maar wij bepalen uiteindelijk hoe de boot wordt gehesen en op de bok komt te staan”.

Ervaring kan niet altijd voldoende zijn om veilig te hijsen en te bokken. Immers de manier van hijsen, gebalanceerd aan een juk, of het modernere met vier onafhankelijke motoren, is erg bepalend of er wel op het evenwicht van de boot wordt gehesen. Met het juk moet het zwaartepunt opgezocht worden, want anders hangt de boot scheef, terwijl met de vierpuntshijskranen, (kolommen en verrijdbare kranen) er zonder inachtneming van het zwaartepunt getakeld kan worden.  “Daar merk je pas dat je niet gebalanceerd aan het hijsen bent wanneer één of twee van de vier takels overbelast raken. In dat geval weet je minder precies waar het zwaartepunt van het jacht ligt en dus ook niet hoe die in grote lijnen op de bok moet”, aldus de werfbaas.

“Het zwaartepunt is met al die brede achterkanten meer naar achter komen te liggen. Als je een modern rondspant-jacht met brede achterkant op z’n kiel zet, dondert deze achterover, terwijl dit bij V-spantjachten meestal niet het geval is. Het resultaat is dat de boten steeds verder naar voren op de bok staan om het grote gewicht aan de achterzijde beter op te pakken. Bovendien merken we dat boten van bepaalde merken lichter worden gebouwd, zij het om wedstrijddoeleinden of kostenbesparingen in het bouwproces. Vaak kunnen die boten niet eens op de kiel staan zonder dat de boot nog een aantal centimeter onder de kiel zakt. Met aluminium, staal en hout hebben we dit probleem nooit, omdat die materialen nu eenmaal beter tegen puntbelasting kunnen, maar door het steeds lichtere bouwen met kunststof is het correct hijsen en opbokken steeds belangrijker geworden. Dat vraagt om een gedegen aanpak waarbij we soms nog een balk onder de motorfundatie moeten plaatsen om niet te veel krachten op de zijkant van de romp te laten komen.”

Merkjes aanbrengen

Wat betreft het hijsen is het aan te raden om altijd bij het hijsen aanwezig te zijn en om na een succesvolle hijspoging merkjes aan te brengen daar waar gehesen kan worden. Daarbij moet worden opgemerkt dat die merkjes op een andere plek kunnen zitten wanneer de boot aan een juk heeft gehangen, dan wanneer er met een vierpunts-hijskraan is gewerkt. De spanten of schotten hoeven immers niet op het zwaartepunt te zitten, terwijl die stevigheidspunten meestal wel worden aangewend bij een vierpuntshijskraan. Zo kunnen de zwaartepunten van een boot weer anders liggen dan de aangegeven liftpunten indien een vierpuntshijskraan wordt gebruikt.  Bij sommige boten staan er al hijsmerken ‘lifting points’, maar vaak is er geen informatie over te vinden in de eigenaarshandleiding. Datzelfde geldt voor de bok. Weet waar de schotten en spanten in uw jacht zich bevinden zodat daar ook op gebokt kan worden en dat de bok van het juiste formaat is. Weet ook waar er vooral niet gehesen kan worden, omdat daar de schroefas, saildrive, huiddoorvoeren of voelers van log en lood zitten. Bij vrijwel alle jachtwerven is het een optie om met mast en al op de bok te gaan. Dit kan met zwaar weer grote krachten op de romp veroorzaken, waardoor de boot kan gaan schuiven en van z’n bok af valt. De boot dient dus vastgesjord te worden in het geval er met mast nog staande wordt gebokt.

Weet wat er mis kan gaan

Het hijsen en opbokken van je jacht blijkt geen keiharde wetenschap, maar eerder als een ervaringskwestie te worden gezien bij jachthavens en werven. Dat er nog marge in zit blijkt uit het aantal schadegevallen; dat valt volgens de gegevens van een grote jachtverzekeraar met 6 schadegevallen op 25.000 verzekerde boten door fout opbokken dan ook behoorlijk mee. Toch is het handig te weten wat er mis kan gaan opdat je straks niet door de bok heen gaat.

Tekst: Willem Plet