Klussen aan je mast, zo doe je dat

Aan boord van Zoef liepen de vallen opvallend zwaar en de marifoonantenne deed het niet meer. Tijd om de mast een beurt te geven. Op weg naar de winterligplaats maken we een tussenstop bij Tuned Rigs & Ropes in Enkhuizen. We mogen gereedschap lenen en om advies vragen. Dankzij deze hulp staat de mast binnen een dag weer in topstaat op de boot. Ook van plan je mast deze winter een onderhoudsbeurt te geven? Volg deze 5 stappen.

1. Haal de mast en giek van de boot

Met de mast horizontaal op schragen kun je veel beter werken dan meters boven de haven, bungelend in een bootmansstoeltje. Als de mast binnen kan liggen is dat al helemaal fijn, maar minder noodzakelijk. Sander Bakker van Tuned raadt aan om ook gelijk de giek onder handen te nemen. Als je toch bezig bent, doe het dan gelijk goed.

Om te beginnen maken we de giek en mast, inclusief de sleuf voor de leuvers, goed schoon. Daarna doen we een visuele inspectie. Het schijfhuis bovenin de mast ziet er goed uit. Gelukkig hoeven we dit (prijzige) onderdeel niet te vervangen, wel spuiten we de schijven in met teflonspray om alles nog soepeler te laten lopen.

2. Verwijder masttop- en voet

Om overal bij te kunnen is het handig om de mastvoet en de masttop los te maken van het mastprofiel. De masttop is de afdekplaat bovenop de mast waarin een schijfhuis zit en tevens dient als bevestiging voor het toplicht, marifoonantenne en windmeter. Daarvoor boren we de popnagels uit. Over het algemeen worden op masten en gieken slechts twee maten popnagels gebruikt; 6,4mm en 4,8mm. Gebruik bij het verwijderen van de popnagels een boor van respectievelijk 6,5 en 5mm. Sommige gieken zijn van achter open, die van Zoef is gesloten, dus die maken we ook open.

Zonder verlichting zie je niet wat er in je mast gebeurt; een goede zaklamp doet wonderen. We zien al snel dat spival en grootzeilval elkaar kruisen. Daarnaast ontdekken we dat het grootzeilval langs de bekabeling uit de masttop loopt. De isolatie om de marifoonkabel is volledig weggesleten – dat verklaart de problemen met de marifoon!

3. Zorg dat de vallen elkaar niet kruisen

Om de lijnenrommel te ontwarren trekken we de vallen strak in de mast. Daarna verwijderen we de boosdoener: het grootzeilval. Normaal voorzie je zo’n val van een muislijntje, maar omdat we de lijn nu anders door de mast willen laten lopen werkt dat niet. De pro’s bij Tuned gebruiken een trekveer of een lang stuk PVC installatiebuis. Die duwen we aan de bovenkant in de mast en knopen aan het uiteinde het grootzeilval. Met de buis trekken we de lijn vervolgens helemaal naar beneden. Hij volgt nu zijn nieuwe route door de mast.

Gebruik een stukje ijzerdraad of gebogen fietspaak om de lijn door de valuitgang onderin de mast te trekken. Hetzelfde procedé doorlopen we voor de giek; de smeerrepen die er doorheen lopen blijken om de onderlijkstrekker gedraaid. Spuit alle schijven in met teflonspray. Daarna loopt alles weer soepel.

4. Controleer de elektronica

Omdat alle kabels zijn aangetast door wrijving met het grootzeilval, vervangen we ze allemaal. Verdere inspectie leert dat de kernen ook door corrosie zijn aangetast: het koper ziet helemaal zwart.

We tapen de nieuwe kabels aan de oude vast en trekken ze van boven naar beneden door de kabelgoot in de mast. De kabels van de windmeter solderen we vast op de printplaat van het instrument, die van het toplicht schroeven we in de fitting. Spuit contactspray in de contactjes alvorens je alles weer dichtmaakt. En doe voorzichtig met de windmeter, het is een gevoelig instrument. Voorzie het draaiende gedeelte van een beetje teflonspray.

5. Zet alles weer in elkaar

Tot slot kan de mast weer in elkaar. Smeer de masttop- en voet in met isolatiepasta om ervoor te zorgen dat demontage de volgende keer ook weer makkelijk gaat. Gebruik popnagels van monel, een legering die sterk is en minder snel voor corrosie zorgt. Aluminium nagels zijn te zwak en RVS nagels in een aluminium mast is vragen om problemen. Smeer de popnagels voor je ze monteert voor de zekerheid ook in met een beetje pasta.

Met een normale popnageltang zijn de de grotere popnagels moeilijk te verwerken. Bij Tuned gebruiken ze een pneumatische tang, maar voor de doe-het-zelver kan een harmonicamodel (zie foto) van pas komen. Hiermee kun je meer kracht zetten. Tip van de tuiger: kijk uit de je er geen velletje tussen krijgt.

Loop tot slot alles zorgvuldig na; zonde als je straks weer de mast in moet om iets te herstellen. We kwamen erachter dat de zalings bevestigd zaten met een voor de zeilen vervaarlijk scherpe boutkop. En de mannen van Tuned zagen gelijk dat het glaasje om het toplicht gedraaid was. Oeps.. Gelukkig op tijd!

Met dank aan Tuned Rigs & Ropes in Enkhuizen