Groene tips; zo verminder je je impact op het milieu

Wind en water. Met een zeilboot heb je niet meer nodig. Maar helemaal groen is onze geliefde hobby nu ook weer niet. Want waar poetsen, smeren en repareren we mee? Vaak belanden die schadelijke stoffen rechtstreeks in het water, wat veel effect heeft op het milieu. Kleine acties kunnen grote gevolgen hebben. In de positieve zin geldt dat ook. Weten hoe je met kleine acties je impact op het milieu kan verminderen? Lees dan verder!

Weet wat er leeft

Plots oog in oog staan met een zeehond die nieuwsgierig je zeilboot komt inspecteren; daar is toch geen enkel zeilershart tegen bestand? Maar wat weet je van al dat leven boven en in het water? Wie zich verdiept in de natuur ziet niet alleen veel meer, maar zal ook sneller rekening houden met zijn omgeving. Zijn die vogels aan het broeden of aan het rusten? Wat zwemt er onder je boot? Wat voor planten groeien daar? Gebruik je verrekijker om dieren te spotten, blijf uit natuurzones en maak niet te veel lawaai. Kijk om je heen en geniet. Met een goede natuurgids aan boord kom je al ver, maar ook online is veel te vinden. Neem eens een kijkje op deze website van Stichting de Noordzee, bomvol weetjes over onze Noordzee.

Voorkom olie en diesel in het water

Een klein beetje diesel of olie in het water kan al gauw leiden tot enorme olievlekken. Wist je dat een liter olie een miljoen liter water kan vervuilen? Eenmaal onder de olie kunnen vogels niet meer vliegen, vissen niet ademen en planten niet groeien. Olie morsen is snel gebeurd. Met deze tips kan je het voorkomen:

• Onderhoud de brandstofleidingen, aansluitingen en afdichtingen, zodat er niets gaat lekken.
• Spoor lekkages op en herstel ze.
• Controleer de bilge voordat je die leegpompt en gebruik een olie-absorberende doek of bilge sock (zie filmpje) om olie en brandstof te verwijderen.
• Installeer een lenswaterfilter om olie en vet vast te houden.
• Gooi afgewerkte olie en brandstof in containers die daarvoor bedoeld zijn.
• Gebruik een trechter die groot genoeg is als je je brandstof aanvult met een jerrycan
• Gebruik bij het tanken een doek, kraag of een tussenstuk om geen druppels te morsen.
• Toch een olievlek? Gooi er dan geen detergent over; die breekt de olie in kleine stukjes uiteen, waardoor het nog makkelijker in de maaginhoud van dieren terechtkomt. Zuig de olie uit het water met een olie-absorberende doek of een spill kit. Alarmeer bij grote olievlekken de jachthaven of Rijkswaterstaat.

Wat loos je in het water?

Blauwalgen zijn vaak groen van kleur (c) Marion Golsteijn

Eén toiletlozing op het oppervlaktewater heeft meestal weinig merkbare invloed op de kwaliteit van het water. Maar vooral op drukke aanleg- en ankerplaatsen tijdens mooie zomerdagen, maken ‘vele kleintjes’ al snel ‘één grote’. Toiletwater lozen op een plek waar ook gezwommen wordt; de gevolgen zijn niet enkel voor zwemmers ongezond. Naast een toename van bacteriën belanden er ook extra voedingsstoffen in het water, waardoor de groei van o.a. blauwalgen gestimuleerd wordt. Blauwalgen zijn schadelijk voor planten, dieren en mensen.

Sinds 1 januari 2009 geldt er een lozingsverbod voor toiletwater van pleziervaartuigen. Om dit te bereiken, moet je een opvangvoorziening voor toiletwater aan boord van je boot installeren, zoals een vuilwatertank, een chemisch (mobiel) toilet of een eco-toilet. Later kun je het opgevangen toiletwater lozen bij een vuilwaterinnamevoorziening of bij de chemisch-toiletdepots in de jachthavens. Een eco-toilet kan geleegd worden in de groen- of compostbak en is daarom een veel duurzamere keuze dan de chemische variant. Het opgeslagen toiletwater in een vuilwatertank kan worden afgegeven aan één van de meer dan 300 uitpompstations voor huishoudelijk afvalwater van de pleziervaart in Nederland. Hier (onderaan de webpagina) kun je zien waar dat allemaal mogelijk is. Je leest er ook meer over de Schoonwatercampagne.

Niets overboord

(c) EPA/MIKE NELSON

Geen afval overboord gooien is voor de meeste watersporters de gewoonste zaak van de wereld geworden. Sinds 2013 geldt er een wereldwijd verbod op het dumpen van afval in zee. Toch wordt er soms nog – vooral onder lange afstandzeilers – wel eens getwijfeld over het dumpen van glas, metaal en groenafval. Bedenk dan wat de afbreektijd is van je afval. Grofweg doet blik er 50 jaar over om af te breken, een bananenschil een jaar en een glazen fles één miljoen jaar. Bij plastic is de afbreektijd zelfs oneindig. Veel tijd waarin dieren zich erin kunnen verslikken of verstrikt raken. Hier enkele tips voor het verminderen van afval aan boord:

• Koop in bulk
• Koop geen wegwerpplastic zoals plastic flessen of tasjes
• Gooi voor je vertrekt alle verpakkingen in de sorteerbakken
• Spoel vuile verpakkingen uit voor je ze opbergt, dat kan met zout water
• Maak je afval klein door het samen te persen in een fles of in een blikje. Het zal je verbazen hoeveel daar in kan!
• Zorg dat er niets kan wegwaaien

Maak schoon schip

Hou je schoonmaakproducten eens tegen het licht. Veel schoonmaakproducten zijn schadelijk voor het waterleven, de waterkwaliteit en het ecosysteem. Heeft je boot echt zeep nodig, of enkel vers water en een goede schrobborstel? Te vaak zeep gebruiken is ook niet goed voor je boot. De kleuren gaan ervan vervagen en kitranden gaan er sneller van slijten. Door je romp goed in de was te zetten hoef je het hele seizoen minder schoonmaakproducten te gebruiken.

Sommige producten, zoals ontvetters, kunnen de natuurlijke oliën aantasten die vissen nodig hebben om hun kieuwen goed te laten functioneren. Veel schoonmaakproducten bevatten ook chemicaliën die de voortplantingscyclus van vissen, ongewervelde dieren en amfibieën kunnen verstoren. Vermijd chloor en bleekmiddel, die giftig zijn voor flora en fauna, en fosfaten (zit vaak in afwasmiddel) die de algengroei bevorderen. Pas op voor producten die ‘polyethyleen’ in de ingrediëntenlijst hebben, dit betekent dat het microplastics bevat. Deze kleinere stukjes plastic kunnen gemakkelijker door dieren in het wild worden opgenomen en terechtkomen in voedselketens. Zoek in plaats daarvan naar meer milieuvriendelijke alternatieven die natuurlijke exfoliërende ingrediënten bevatten, bijvoorbeeld abrikozenpitten.

Wat smeer je op je bodem?

(c) Lamiot

Antifouling krijgt de laatste jaren steeds meer aandacht, omdat de regelgeving steeds strenger wordt. Dat komt omdat de koperverbinding (biocide) in conventionele antifouling schadelijk is voor het milieu. Toegelaten antifouling wordt door menig zeiler kritisch besproken en onderzocht. Terecht, want veel troep aan je boot hebben zeilt niet alleen slecht, je loopt zwaarder waardoor je meer brandstof verbrandt. Ook neem je ‘lifters’ mee die kwetsbare natuurgebieden zouden kunnen ontregelen. De mate en vorm van aangroei is afhankelijk van het vaargedrag (meer varen is minder aangroei), het vaargebied, het materiaal van de boot en de temperatuur. Hetzelfde geldt voor de geschiktheid van alternatieven zoals antifouling op siliconenbasis, een harde coating, folie, etc. Lees hier hoe zij begin vorig jaar uit de test kwamen.

In samenwerking met Hempel volgden we een vaarseizoen lang een zeiler die een alternatief voor antifouling uitprobeert, Silic One, een onderwatersysteem op siliconenbasis: van het veilig aanbrengen van de verf tot de ervaringen met aangroei en een inspectie aan het eind van het seizoen. Hoe werkt dat, en vooral: hoe bevalt het? Lees hier het hele artikel.

Steun een organisatie

(c) Stichting de Noordzee

Je kan ook helpen door het steunen van een organisatie die het vervuilingsprobleem aankaart bij producenten en beleidsmakers. Donaties zijn er altijd welkom. Vaak hebben ze ook leuke campagnes en tips.

• De Plastic Soup Surfer bouwt surfboards van ‘plasticsoep’. Help hem het zwerfvuil mee in kaart brengen en download de Plastic Avengers app.
•  Op de website van Plastic Soup Foundation vind je ook veel informatie en tips om het plastic-probleem tegen te gaan.
• Stichting de Noordzee komt al 40 jaar op voor de belangen van de Noordzee. Elk jaar organiseren ze een Boskalis Ocean Cleanup Tour waarbij deelnemers de hele kust schoonmaken. De laatste editie werd helaas gecanceld wegens corona, maar niets belet je om ook uit jezelf plastic op te ruimen. Een voorbij drijvende fender kan bijvoorbeeld een uitstekende kans zijn om samen met je bemanning het man-overboord-manoeuvre te oefenen!
• Sailors for Sustainability: Ivar Smits en Floris van Hees zeilen samen naar Australië. Niet rechtstreeks, want onderweg bezoeken zij duurzame projecten om deze wereldkundig te maken, zodat iedereen ervan kan leren. Maandelijks schrijven ze voor Zeilen een column over duurzame oplossing voor de door hen bezochte projecten.

Omslagfoto (c) Ruth Hartnup