Stuk gegaan: keerkoppeling in de sluis

In de rubriek ‘stuk gegaan’ vertelt een lezer hoe een essentieel onderdeel op een kritiek moment stuk ging. En vooral: hoe ze dat oplosten. Deze keer: de keerkoppeling van de Spirit 28 van Rein Meijer raakt midden in de sluis ineens los van de motor.

Schroef weg?

“Na een half dagje heerlijk zeilen, halve wind windkracht vier tot vijf, kwamen we volgens plan rond lunchtijd bij Den Oever aan. Hoogwater, dus door de sluis en vóór de stroom door naar Den Helder. Het plan was goed en veel boten hadden hetzelfde plan, dus het was druk in de sluis. Toen het licht op groen sprong, kwamen we niet weg van de muur. Motor liep goed, maar de schroef deed niets. Vooruit niet en achteruit ook niet. Paniek! Ik had twee jaar eerder zelf een nieuwe schroefas en schroef gemonteerd, dus eerste gedachte: de schroef is eraf en misschien is de as eruit. Dus in de motorruimte kijken: geen water, dus de schroefas zat er nog in. Dan zal de schroef er wel af zijn gevallen.

Het zeilbootje achter ons zag dat er iets aan de hand was, dus ik riep dat ik geen schroef meer had. Hij begreep dat meteen, voer langszij en gaf een lijntje. Eerste probleem opgelost. Buiten de sluis natuurlijk de vraag: wat nu? Zonder motor niet het Wad op, dat was zeker. Dus sleepte mijn redder me naar de buitenhaven van Den Oever. Daar aangelegd langszij een lang grijs motorschip dat aan de buitenzijde van de steiger lag. Sleper ging door het Wad op, we hebben hem vriendelijk bedankt voor het snelle begrip en actie.”

Losse bouten

“Even uitblazen en onder de motorkap duiken om te kijken of er iets te zien was. Op het eerste gezicht waren er geen ongeregeldheden te zien. De schipper van het motorschip zei meteen: check de gas- en schakelkabels. Daar was niets mee aan de hand. Toen heb ik de motorruimte onder de kuip wat verder uitgepakt en bleek dat de hele keerkoppeling los achter de motor op de vloer lag, met de bouten er los bij. De keerkoppeling zat nog wel vast aan de schroefas. Toen bleek dat die schipper ook monteur was en dat hij dit wel eerder had meegemaakt. Oplossing: gewoon de keerkoppeling op zijn plaats brengen en de bouten er weer in draaien. Makkelijker gezegd dan gedaan…”

“Laat die ouwe maar even knutselen”

“Ik dook weer in de hondenkooi om achter de motor te kunnen sleutelen. Buurman/schipper/monteur zei toen tegen mijn bootgenote: ‘laat die ouwe maar even knutselen.’ (Bootgenote heeft ook al heel lang erg grijs haar, net als ik.) Hoe til ik de keerkoppeling op, breng hem op zijn plaats en zet de bouten er weer in? Dit alles met één arm/hand door een brievenbus vanuit de hondenkooi – dat gaat niet zomaar. Uiteindelijk heb ik een touw aan de keerkoppeling vastgemaakt en over de motor naar voren gelegd. Bootgenote heeft het ding op zijn plaats getrokken terwijl ik met een flinke schroevendraaier de boutgaten in lijn bracht. Na wat gerommel, trekken en proberen, viel de getande as op zijn plaats in het vliegwiel van de motor en kwam de keerkoppeling naar voren. Zo, die zat weer op zijn plaats. 

Toen de bouten erin en als ze allemaal los in de gaten zitten kun je ze stevig aandraaien. Gelukkig waren het simpele bouten, geen moeren of veerringen – het was al moeilijk genoeg. Volgens de buurman/schipper/monteur was dat voldoende. Even proefdraaien en dat bleek oké te zijn, ik kreeg schroefactie vooruit en achteruit. De ouwetjes hebben het toch mooi zelf voor elkaar gekregen, met wat adviezen van de monteur op vakantie, die we zeer dankbaar zijn. De volgende dag zijn we door naar Den Helder gevaren, lekker zeilend tegen de stroom in, maar mét een geruststellend werkende schroef.”

Vastlijmen

“Twee weken later heb ik de bouten een voor een losgedraaid en met wat Loctite weer vastgezet. Dat is een soort lijm die hard wordt als er geen zuurstof bij komt. Als je een druppie op de schroefdraad van een bout doet en die vastdraait, wordt de bout vastgelijmd in de schroefdraad. Kan wel losgedraaid worden, maar trilt niet vanzelf los. Maar ik zal dit toch zo nu en dan checken. De motor is ondertussen pakweg twintig jaar oud en heeft dit nooit eerder vertoond.

Met de kennis van nu maakte het schakelen wel al eerder een nogal luide tik, meer dan ik gewend was. Dat kwam waarschijnlijk doordat de bouten toen al een stukje los waren getrild. De keerkoppeling kan niet los komen als er nog een bout vastzit – die tik kwam dus waarschijnlijk doordat de keerkoppeling wel een beetje kan roteren ten opzichte van de motor als alle bouten een beetje loszitten. Het was echter niet alarmerend, ik dacht: toch eens kijken of de schroef ergens wat speling heeft als de boot in de winterberging staat. Rest de vraag waardoor die bouten losgetrild zijn. Dat blijft gissen. Met de installatie van de nieuwe schroef en schroefas is de keerkoppeling niet los geweest.”

Lees ook: Stuk gegaan: mijn gashendel – in volle vaart richting de sluis

En: Stuk gegaan: plotseling mijn mast overboord