Biodiesel, Blauwe diesel, ‘normale’ diesel, hvo, gtl: soms zie je bij de pomp door de dieselsoorten het bos niet meer. Wat zijn ook alweer de verschillen tussen de verschillende dieselsoorten? En kun je wel zomaar de duurzame hvo-diesel in je oude motor gieten?

Hvo – hernieuwbare diesel

Hvo, ook wel hernieuwbare diesel genoemd, staat voor Hydrotreated Vegetable Oil. De synthetische diesel wordt gemaakt door plantaardige vetten te behandelen met waterstof. De hvo die in Nederland wordt verkocht, wordt hoofdzakelijk gewonnen uit resten afvalstromen. In vergelijking met ‘normale’ fossiele diesel is hvo als brandstof schoner – zowel voor motor als milieu. Vanwege de plantaardige oorsprong levert de biobrandstof het tot wel 90% minder CO2 uitstoot op dan normale diesel. Daarnaast is hvo niet hygroscopisch, dus in tegenstelling tot andere dieselsoorten trekt het geen water aan. Dit vermindert de bacteriegroei in je tank, dus verstoppen filters ook minder snel.

Hvo is in verschillende mengvormen verkrijgbaar; zo bestaat hvo20 bijvoorbeeld uit 20% hvo en 80% fossiele diesel. Hvo100, de puurste vorm, is dus niet meer gemengd met fossiele diesel.

Voordelen hvo:

• Meest stabiele diesel: vlokt minder tot niet bij kou
• De brandstof is geur- en kleurloos
• De motor start makkelijker en loopt soepeler
• Niet hygroscopisch: filters raken minder snel verstopt
• De brandstof laat minder roet achter in de motor
• Uitlaatgas roet, rookt en stinkt minder
• Lage CO2-voetafdruk bij juiste bronmateriaal 
• Geen noodzaak voor speciale winterdiesel
• Minder uitstoot van gevaarlijke stoffen
• Langer houdbaar dan gewone diesel

Nadelen hvo:

• Iets hoger verbruik door een lagere dichtheid
• Hogere prijs per liter
• In oudere motoren kan gebruik lekkage veroorzaken

Kwestie van normen
De brandstof die je motor in gaat, moet aan bepaalde kwaliteiten voldoen. Die kwaliteiten zijn vastgelegd in Europese normen. Diesel moet voldoen aan de EN590- norm, waar hvo en gtl in pure vorm nét niet aan voldoen. Die vallen onder de EN15940-norm, speciaal voor synthetische diesel, die in 2016 werd vernieuwd en ook door sommige motorfabrikanten voor gebruik in hun motoren werd toegestaan. Da’s mooi, want tot dan toe was het gebruik van gtl of hvo in pure vorm vaak officieel niet toegelaten. In andere woorden: tankte je puur gtl of hvo en ging je motor om wat voor reden dan ook kapot, dan kon het zo zijn dat je geen garantie kreeg, omdat je niet de juiste brandstof gebruikte.

Blauwe diesel

Sinds 2018 zie je het af en toe langs het water, met name in Friesland: Blauwe diesel. Blauwe diesel is een merknaam voor kwalitatief hoogwaardige hvo. Net als ‘normale’ hvo wordt Blauwe diesel in verschillende mengverhoudingen met minerale diesel verkocht. Ook zogeheten Neste MY Renewable Diesel is te koop bij sommige pompen, dit is weer een specifieke merknaam voor 100% Blauwe diesel (hvo100).

Mag hvo-diesel in mijn oude motor?

Volvo Penta heeft brandstoffen die voldoen aan de EN15940-norm al sinds maart 2016 officieel toegestaan, maar geeft daarbij wel aan dat oplettendheid vereist is, omdat er lekkage kan optreden als men eerst op normale diesel heeft gedraaid.

Ook Vetus kondigde eind 2023 aan dat hvo kan worden gebruikt als directe vervanging voor fossiele diesel in elke gecertificeerde vetus-motor, hetzij puur (EN 15940) of gemengd in elke verhouding met diesel (EN 590). Het gebruik van HVO vereist geen aanpassingen aan de motor. 

In september 2023 kondigde ook Yanmar aan dat haar motoren compatibel zijn met hvo, in elke verhouding. De volgende motoren zijn goedgekeurd voor gebruik in YANMAR; 1GM, YM Series, JH Series, 4LH HTP, 4LH DTP, 4LH STP en 6LY, 6LF en 6LT series.

Gtl

Naast FAME en hvo bestaat er een andere synthetische (complex gefabriceerde) brandstof, die middels hetzelfde proces wordt gemaakt als hvo: gtl (Gas to Liquids). Gtl is een vorm van diesel. Gtl, ook wel synthetische diesel genaamd, wordt gemaakt van aardgas. Het is dus niet per definitie beter voor het milieu, zoals de fossielvrije hvo. Gtl kent grotendeels dezelfde voordelen als hvo, maar is dus niet milieuvriendelijker dan normale diesel.

Meer over gtl lees je hier: Helderheid over GTL

FAME – biodiesel
Verwar hvo (biobrandstof) niet met biodiesel, FAME. Deze biodiesel wordt toegevoegd aan de normale diesel (B7 op de pomp, fossiele diesel met maximaal 7% FAME) om de CO2-uitstoot te verminderen. Biodiesel is namelijk wel een biobrandstof, maar biobrandstof (waaronder hvo) is niet per definitie biodiesel. Verwarrend. 

De meest gebruikte manier om biobrandstof te maken is met een chemisch proces: verestering. Daarbij wordt, kort door de bocht, het stofje glycerine in plantaardig of dierlijk vet vervangen door methanol. Het resultaat is FAME (Fatty Acid Methylester), ofwel biodiesel, dat al sinds 1995 op grote schaal wordt gefabriceerd. En deze biodiesel is dan weer niet wat je wilt tanken, want FAME is in tegenstelling tot hvo wél hygroscopisch. Het trekt dus water aan waar bacteriën weer goed in gedijen.

Veroorzaakt hvo of gtl lekkage?

Vroeger werd in bootmotoren veel gebruik gemaakt van NBR (Nitril- ButadieenRubber ofwel nitrilrubber) afdichtingen – pakkingen en O-ringen. Onder invloed van aromaten kunnen die afdichtingen opzwellen. Dat is het zogenoemde seal swell-effect. Hvo en ook gtl bevatten geen aromaten, waardoor bij overstappen op hvo of gtl het seal swell-effect kan afnemen met lekkage tot gevolg. Aan de buitenzijde kun je dat aardig onder controle houden, maar wat er binnenin de motor gebeurt, zie je natuurlijk niet. In nieuwere motoren (er is geen overgangsdatum te noemen) worden nauwelijks meer NBR-afdichtingen gebruikt. In plaats daarvan vind je vooral de chemisch resistenter fluor-elastomeer afdichtingen van FKM of FPM, beter bekend onder de merknaam Viton.

Wat kost het?

Gtl en met name hvo zijn duurder dan normale diesel. Door het lagere gewicht per kubieke meter van gtl en hvo moet je ook meer liter van het spul verbranden dan dat je van reguliere B7-diesel verstookt. Netto zit je dus op een verhoogd verbruik en een hogere prijs. Het gaat om een theoretisch hoger verbruik van 5 tot 15 procent. 

De prijzen van zowel hvo100 als normale diesel verschillen aan de pomp onderling flink. In juni 2024 horen we bij een belronde langs bunkerstations en jachthavens voor hvo100 dagprijzen tussen de €2,17 en €2,28 per liter en voor normale diesel tussen de €1,89 en €2,10 per liter. De duurste normale diesel verschilt in prijs dus momenteel niet veel van de goedkoopste hvo100.

Waar tank je hvo?

Tenslotte niet geheel onbelangrijk: waar haal je het? In heel Nederland zijn er momenteel negen locaties waar je hvo100 aan het water kunt tanken. Een handige overzichtskaart met alle locaties vind je hier. Let op dat deze kaart zowel de hvo100 als de hvo-pompen in andere verhoudingen (20 of 50) toont. Vrijwel alle hvo100 locaties bevinden zich in Friesland, daarbuiten kun je vooralsnog alleen in Hoorn en Monnickendam hvo100 tanken.

Zeilen cadeau-abonnement

€21,99

Geef een abonnement op Zeilen cadeau:

• De komende drie maanden het nieuwste Zeilen Magazine
• Abonnement stopt automatisch.
• Bestel hier