Wedstrijdweekend op een studentenskûtsje

“Peilstokken per intercity vervoeren is geen aanrader. Zat ik daar met een drie meter lang houten gevaarte een beetje zo dwars bovenin die dubbeldekker; niemand kon er meer langs. Maar goed: hier zijn ze!” de tacticus legt de peilstokken aan dek. Uit alle hoeken van Friesland verzamelden skûtsjes en hun teams zich vorig weekend in Langweer voor de eerste wedstrijd van het seizoen: Skûtsjesilen Langwar.

Skûtsjezeilers zijn overwegend grote, Friese gasten. Een heel team met studenten uit Amsterdam dat de nieuwe peilstokken voor de platbodem per trein vervoert, valt er nogal uit de toon. Toch zeilt De Tiid Sil’t Leare van de Amsterdamse Studenten Zeilvereniging Orionis al sinds 2014 fanatiek mee in de klasse a-klein. Een inkijkje in een wedstrijdweekend aan boord van het enige studentenskûtsje van de wereld.

Studentenskûtsje

“Is dat nou jullie eigen boot? Hij is niet van een particulier? Echt van de vereniging?” vraagt de schipper van het skûtsje naast ons een beetje ongelovig. Het begint al donker te worden en de laatste teamleden druppelen Friesland binnen. Voor we het plaatselijke café in kunnen, moeten we de boodschappen nog stouwen, de stalen vallen verwisselen voor dyneema lijnen en het toergrootzeil vervangen door het wedstrijdzeil.

“Ja!” antwoordt de fokkenist, die bezig is met het grootzeil aanslaan. “We betalen dit jaar nog vijfduizend euro aan hypotheek af en dan is hij helemaal van ons!” De Fries kijkt ons met lichte bewondering aan. Ondertussen worden er door twee andere teamleden vijftien broden vanuit een kleine driedeursauto het roefje in gemikt.
“En jullie komen allemaal uit Amsterdam? Waar slaap je dan?” we wijzen naar het middendek en het grasveld naast de boot: “gewoon, op matjes in het ruim. En een deel in tentjes. Kom op jongens, even doorwerken! Dan kunnen we de kroeg in.”

Van de vereniging
Amsterdamse Studenten Zeilvereniging Orionis heeft sinds 2014 De Tiid sil ’t Leare in haar bezit als tiende eigenaar. En een studentenvereniging met een eigen skûtsje: daar is er op dit moment wereldwijd maar één van. Inmiddels is Hille Wichers alweer de vierde schipper van de vereniging. Op de schipper na mogen studenten maximaal drie jaar in het wedstrijdteam, daarna moeten ze plaatsmaken voor nieuwe leden. Aan enthousiasme geen gebrek: het 15-koppige team zit elk jaar vol. Naast de wedstrijden zeilt Orionis ook trainingsweekenden op de platbodem, om leden op te leiden tot maten en schippers.
Een speciale commissie binnen de vereniging draagt zorg voor de technische staat van het schip. De meeste klussen doen de studenten zelf, voor anderen regelen ze een werf. De kosten draagt de vereniging grotendeels ook zelf en voor een deel zijn ze afhankelijk van verschillende sponsoren. Zo kunnen mensen bijvoorbeeld voor een klein bedrag “Vrienden van Team Tiid”, zoals het wedstrijdteam heet, worden. Dan mag je op het volgschip meevaren tijdens een IFKS-wedstrijd.

Skûtsjesilen: alsof het optimisten zijn

Skûtsjewedstrijden zeilen is eigenlijk gekkenwerk. De logge, tientallen tonnen wegende platbodems naderen elkaar bij de start tot luttele decimeters alsof het optimisten zijn. Maar dan wel optimisten waar je vier man nodig hebt om de schoot een paar centimeter binnen te halen. Onze tacticus schreeuwt luid naar een boot aan loef dat hij omhoog moet. De andere tacticus brult terug dat dat ronduit onwaar is, met een verwensing dat we de regels beter moeten leren en nog alle ruimte hebben. Het hele team houdt zijn adem in, de schippers houden verbeten koers. De stalen schepen naderen elkaar zo dicht, dat een aanvaring met op zijn minst een aantal gewonden onvermijdelijk lijkt. Beide schepen varen vervolgens nog een paar meter door, tot het andere schip schoorvoetend een klein beetje verder in de wind loeft.

We varen door zonder onze opsteker in hun boot te boren of geschept te wordend door hun giek. Er worden nog wat verwensingen over het water geslingerd, tot we de focus verleggen naar zo hard en hoog mogelijk varen: “En aan die schoot! Eén, twee! Stampen op dat zwaard!” Skûtsjesilen: het is een fantastische sport.

Lunchen op de kade

Op zaterdag varen we ’s ochtends met vol tuig een prima wedstrijd. Met acht tot tien knopen wind en een zonnetje kunnen we lekker inkomen. Doordat de grote en kleine skûtsjes door elkaar zeilen, zitten steeds weer nieuwe, sneller varende grote skûtsjes ons in de weg, tot grote frustratie van onze tacticus. ’s Middags is de wind redelijk onverwachts flink aangetrokken tot een knoop of 24, met vlagen tot 30 knopen. Lunchen doen we niet als de meeste teams in de cafés, maar met tomatensoep uit blik, opgewarmd op een gasstel op de kade.

We besluiten na de lunch de tweede wedstrijd met dubbelgereefd grootzeil te varen. We maken aan de wind toch nog veel helling en moeten regelmatig de schoten snel vieren als er met veel geweld water het gangboord inloopt. Gijpen is een uitdaging waar de tacticus bij moet springen om de helmstok in de hoek te krijgen. De opruimploeg had verzaakt de spanband om de koelkast vast te maken en tientallen eieren vallen bij de eerste overstag kapot in het roefje. Ondanks de harde wind en de keuze om daarom niet te loeten, eindigen we voor de andere kleine skûtsjes.

Podiumplaats

Zondag zijn we in ons element. Misschien ligt het aan de wind, die met een redelijk constante windkracht vier perfect is. Of misschien ligt het wel aan slaapgebrek en is de oude wijsheid “brak vaar je beter” dan toch waar. We weten het niet, maar hoe dan ook: we varen fantastisch in de finale van de Silver Fleet. Bij de spannende start komen we als eerste van de vijf kleine skûtsjes over de lijn en we weten de koppositie de hele wedstrijd te behouden. Alles loopt gesmeerd, iedereen blijft gefocust en we persen alle hoogte en snelheid uit de windvlagen. Een verdwaald sloepje ligt bij de bovenboei nog even in de weg, maar wijkt op het nippertje op tijd uit (“Fluit dat idiote polyester even aan de kant!”). Uitgelaten joelend varen we als eerste vlak na de grotere skûtsjes over de finish.  

Machtich moai

De prijsuitreiking in het plaatselijke café is die middag lastig te volgen, want geheel in het Fries. Onze enige Friese teamgenoot doet haar best een deel te vertalen, maar komt nauwelijks boven het gedonder van de krakende luidsprekers uit. Zodra we “lytse skûtsjes” horen, spitsen we onze oren. We barsten in luid gejuich uit als we de naam van onze schipper horen op een “twadde plak”. Hij neemt breed lachend een grote beker op het podium in ontvangst, en even later nog een voor de winst van de finale van onze klasse. Nog in zeilpak lopen we naar de auto’s, gesloopt maar voldaan, om weer naar huis te rijden. Skûtsjesilen: machtich moai, man.

Foto’s: Jelte van der Meer / Skydrone Sloten