Het was een opmerkelijk verhaal vorige week: zes mijl voor de kust van Wassenaar merkt een Belgisch zeiljacht een zwemmende vrouw op die om hulp vraagt. De zeilers alarmeren de Kustwacht, maar slagen er zelf niet in om de vrouw aan boord te hijsen. Even later wordt de vrouw met een helikopter uit het water gevist. Wat deed de vrouw zo ver uit de kust? En waarom lukte het de zeilers niet om de vrouw aan boord te krijgen?
Zes mijl uit de kust
De Belgische zeiler Jean-Luc Ralet kan zijn ogen niet geloven wanneer hij op zes mijl uit de kust van Wassenaar een zwemmend persoon om hulp ziet roepen. “Eerst dachten we dat het een zeehond was, maar eenmaal dichterbij zagen we duidelijk een hand naar ons zwaaien.” De zeilers gooien een reddingsboei, alarmeren de Kustwacht, laten de zeilen zakken en varen op de motor, tegen de stroom in, tot bij de drenkelinge. Vervolgens werpen ze haar een zwemvest toe. “Doordat het vest vol lucht blies na contact met het water, kon de vrouw zich maar met moeite in het zwemvest wurmen”.
Geen overlevingspak
De zwemster had verder enkel een T-shirt en een legging aan, en geen overlevingspak zoals sommige nieuwswebsites vermeldden. Jean-Luc Ralet: “Ik dacht in eerste instantie wel dat ze zo’n pak aanhad. We vonden haar in een ankergebied. Het eerste waar ik aan dacht was; die persoon is van boord gesprongen met een overlevingspak aan. Je verwacht niet dat iemand het hele eind vanaf de kust gezwommen is.”
Gered door een helikopter
Ondertussen rukken een vliegtuig en een helikopter van het SAR-team uit naar de locatie van de zwemster en zijn twee reddingsboten van de KNRM onderweg vanuit Scheveningen. Het kustwachtcentrum verzoekt de bemanning van het zeiljacht om, indien mogelijk, de vrouw in nood aan boord te trekken. De zeilers laten weten dat dit niet lukt. “Zeilboten zijn meestal erg hoog. Daarom weten we dat iemand aan boord brengen behoorlijk lastig kan zijn”, vertelt Denice Blok, woordvoerder van de Kustwacht. Enkele minuten later plukt de helikopter de vrouw uit het water. Ze wordt onderkoeld naar het ziekenhuis gebracht.
Volgens de Kustwacht was de vrouw vanaf het strand de zee in gezwommen. Wellicht kon ze door de sterke stroming niet meer terugkeren. Volgens de Belgische zeiler bevindt de vrouw zich niet meer in het ziekenhuis. “Ik ontving een bedanking van haar moeder. Ze maakt het intussen goed. Ik kom haar graag eens opzoeken in Wassenaar.”
Elke minuut telt
Voor een onderkoeld slachtoffer telt elke minuut. Waarom lukte het de zeilers niet om de vrouw aan boord te nemen? “Naar mijn beleving ging de tijd heel snel. Voordat we goed en wel naast de vrouw lagen was de helikopter er al, en moesten we plaats maken. Bovendien waren we eerst nog terughoudend omdat we dachten dat de persoon van een van de geankerde schepen gesprongen was. Een verstekeling.” Uiteindelijk duurt de redding, vanaf het moment van de oproep tot het moment dat de vrouw aan boord van de helikopter is, twintig minuten. Stel dat hulp langer op zich laat wachten, of helemaal niet komt, wat doe je dan?
Tot bij de drenkeling komen
Iemand aan boord van een zeiljacht brengen is niet makkelijk, maar het kan. Er bestaan verschillende methoden. Welke je kiest hangt af van de weersomstandigheden en je boot. Eén juiste methode voor alle omstandigheden bestaat niet. Daarom oefen je best al eens op voorhand, op een rustige dag. Om tot bij de persoon in nood te geraken, kies je (uiteraard) voor de snelste methode. Diverse zeezeilscholen adviseren om je motor aan te zetten nadat je de reddingsboei hebt gegooid en je op de MOB-knop hebt geduwd, maar dat brengt ook risico’s met zich mee. De draaiende schroef van de motor kan gevaarlijk zijn voor de persoon in het water, en wanneer er lijnen overboord gaan kunnen die snel in de soep draaien. In Leidraad voor Kajuitjachtzeilers licht Richard Vooren maar liefst zeven alternatieve methodes toe voor een MOB. In dit artikel lees je er al een aantal. Liever kijken hoe moet? In onderstaande video laat de bemanning van Dixbay het zien.
Mayday
Wanneer iemand man overboord roept, is de kans groot dat je in eerste instantie aan je eigen bemanning denkt, maar het kan dus ook om iemand anders gaan. Je doet er wellicht wel goed aan om te handelen zoals je geoefend hebt. Laat weten dat je de persoon gezien hebt, door “Drijf!” te roepen. Als je “Zwem!”roept, begint de persoon wellicht naar je boot te zwemmen, wat een correcte peiling tijdens een MOB-manoeuvre in de weg kan zitten. Laat iemand onafgebroken naar de persoon wijzen. Leg de gps-positie en de tijd vast. Vraag indien nodig snel om hulp. Een MOB wordt gezien als een acuut levensbedreigende situatie en valt dus onder Mayday. Laat het ze – in Nederland de kustwacht via Den Helder Rescue op kanaal 16 – weten wat er aan de hand is (‘man overboord met of zonder reddingsvest’) is en waar je je bevindt.
(c) Rob Bonte
Methode 1: Langs de touwladder
Op zee wordt het al gauw een hele klus om iemand aan boord te krijgen. Door de golven en de deining lukt het vaak niet meer om langs de zwemtrap omhoog te klimmen. Door de beweging van de boot wordt de spiegel zelfs een gevaarlijke plek voor personen in het water. Een alternatief voor de zwemtrap is een veiligheidsladder. Hang de ladder midscheeps, waar de boot het minst beweegt. De romp zal ook voorkomen dat je weggezet wordt tijdens het klimmen. Vaak kan de touwladder uitgevouwen worden door de persoon in het water, wat handig is als je handen tekort komt. De drenkeling moet ook op eigen kracht naar boven klimmen. Dat is niet vanzelfsprekend, zeker als de persoon onderkoeld is.
(c) Rob Bonte
Methode 2: Aan de parachute
Een systeem zoals de Catch en Lift is simpel. Je gooit een lus overboord en vaart in een boog om de persoon in het water heen. Hij of zij moet de lus om zich heen doen of zich eraan vastlijnen. Vervolgens wordt er vanaf de boot een groot drijfanker uitgegooid dat aan dezelfde lijn zit als de persoon overboord. Met een geringe bootsnelheid (op de motor) trekt het drijfanker de persoon vervolgens aan boord. Deze methode is geschikt voor shorthanded bemanning, omdat er geen zware fysieke inspanning voor nodig is, maar vraagt wel wat oefening. Bevestig het systeem aan de giek, die je met een bulletalie dwars op de boot zet. De spanning op de lijn is erg groot. Communicatie tussen de persoon in het water en de bemanning aan boord is wel essentieel.
(c) Rob Bonte
Methode 3: Hijsen met de fok
Je kan een soort vangnet maken met de fok, of stormzeil. Bevestig de hals- en schoothoek van de fok aan de boot en vier de val. Zo ontstaat er een zak op het water waar de man of vrouw in kan dobberen. Het is niet eenvoudig om hierin te komen. Een pikhaak kan eventueel een uitkomst bieden om de persoon in het water goed te positioneren. Doordat het voorlijk een andere lengte heeft dan het achterlijk hangt de zak scheef, waardoor iemand er op ongemakkelijke wijze uit zou kunnen glijden. Los dit probleem op door het achterlijk iets in te korten tot je een min of meer symmetrisch zeil hebt. De man overboord blijft nu veel beter in de zak liggen en aan de val kan hij of zij naar binnen worden getrokken. Het is geen comfortabele methode en best tijdrovend, maar ze werkt wel. Er bestaan ook ‘hangmatten’, zoals de Mob-Mat, waarmee dit iets makkelijker en sneller gaat.
(c) Rob Bonte
Methode 4: Standaard manoeuvre
Maak contact met de persoon in het water en bevestig de spinnakerval vast aan het reddingvest met een haak of een paalsteek. De drenkeling moet er voor zorgen dat de band van zijn reddingsvest goed om zijn lichaam is aangetrokken. Vervolgens lier je de drenkeling naar binnen. Dat kan heel wat kracht vragen. Het is geen prettig gevoel voor de man overboord om zo uit het water gehesen te worden, maar wel één van de snelste.
Aan boord, wat nu?
Bij iemand die langdurig in het water heeft gelegen, is de kans op onderkoeling groot. Je kan de Kustwacht benaderen voor radiomedisch advies op afstand, of om de persoon van boord te halen indien de medische situatie hierom vraagt. Buiten het bereik van de Kustwacht? Volgens deze brochure van Varen doe je Samen verplaats je het slachtoffer best zoveel mogelijk horizontaal om hartproblemen te voorkomen. Bescherm het slachtoffer tegen verdere afkoeling en zoek warmte en beschutting. Een aanspreekbaar slachtoffer dat zelf een beker kan vasthouden, mag warme, liefst goed gesuikerde, dranken innemen. Kleed het slachtoffer niet uit, tenzij in een beschutte en verwarmde ruimte en als je daarna het slachtoffer ook met droge kleding kan aankleden. Een onderkoelingsdeken is ideaal om verdere afkoeling tegen te gaan. Pak de armen en benen apart in zodat ze de romp niet extra kunnen afkoelen. Vergeet vooral niet het hoofd goed te beschermen, het heeft een relatief groot oppervlak en daardoor gaat er veel warmte verloren.
Dit artikel werd geschreven op basis van informatie uit de volgende artikelen uit Zeilen en Zeilen.nl:
- 5 x man overboord, Zeilen 10/2017
- Man overboord? Zo haal je ‘m terug
Omslagfoto (c) De Kustwacht
Tags: MOB, Reddingsacties Last modified: 16 september 2021
Goed artikel om hierop de aandacht weer te vestigen. Kan niet vaak genoeg want de bottom line is dat de meeste crews geen clue hebben wat ze moeten doen, laat staan dat ze ooit oefenen. Onderschatting lijkt het grootste probleem voor dit soort situaties. Ook op wedstrijd boten met voordekkers etc en een groot risico dat iemand over de rand kan gaan ben ik altijd weer verbaasd hoe weinig aandacht dit onderwerp heeft. Ik heb zelf iemand gered die van een Lemmer aak viel in de binnenhaven van Hoorn, bij vlak water, en zijn arm uit de kom had en bijna voor onze ogen verdronk. Ook getuige van een voordekker in volle Musto outfit met laarzen maar zonder vest, met wind 5, van een Beneteau 57 afviel tijdens een wedstrijd voor Muiderzand. Het gebeurt, je draait je om en het volgende moment drijft hij 100 meter achter de boot. Wij hadden één kans en die lukte, maar had zomaar de laatste keer voor hem kunnen zijn. En hoe leg je dat dan uit als schipper. Dus blijf dit onderwerp herhalen en aan de lezers verdiep je erin, weet wat te doen, oefen, zorg dat iedereen altijd een vest draagt aan dek, ook bij 0 bft, en neem vooraf de dril door en wie wat doet.
wat ik mis is 1 persoon moet de drenkeling in het oog houden.
meestal gaat iemand overboord bij zwaar weer en ben je de drenkeling zo kwijt.
Staat erin, onder het hoofdstuk ‘Mayday’.
“Laat iemand onafgebroken naar de persoon wijzen. ” staat er, lijkt mij duidelijk.
Blijf het vreemd vinden dat er zo veel verschillende MOB procedures bestaan in het CWO boek voor kajuitzeilen. RYA kent eigenlijk maar een procedure en deze is simpel en effectief : kom op de motor hoog aan de wind aan varen, maak lij en gijp niet tijdens de gehele manoeuvre. Bij de drenkeling kan je met een strak grootzeil en de motor in achteruit helling maken en een val om de drenkeling doen. Hou het simpel en eenduidig. Ook zal ik de Kustwacht niet oproepen op kanaal 16 maar de DSC knop langer dan 15 seconden indrukken( vul geen menu’s in dat kost veel tijd). Je verstuurd dan een noodbericht en je positie met tijd wordt vastgelegd. Luister daarna uit op kanaal 16 en beantwoord de vragen van de Kustwacht.
In het artikel word het oproepen van de kustwacht als optie gegeven. Nadat wij een mob van een ander schip aan boord hadden gehesen heb ik alsnog de kustwacht opgeroepen. Later kontact gehad met kustwacht en met hen geëvalueerd wat er beter kon. Zij gaven bij de evaluatie aan altijd en als eerste de kustwacht op te roepen. Het lukt namelijk lang niet altijd, getuige ook het artikel, om een mob aan boord te krijgen en dan heb je kostbare tijd verloren voor mob zelf, KNRM en hulpdiensten.
Het was een indrukwekkende en leerzame ervaring. Onder spi, windkracht 4 een geel ding in het water zien drijven en beseffen dat het een mob is. En dan handelen maar.